Wzory pism
Sędzia Wojewódzkiego Warszawa, dnia 20 lutego 2014 r.
Sądu Administracyjnego
w Warszawie
Krystyna Kleiber
Okręgowa Rada Adwokacka w Warszawie
Komisja Doskonalenia Zawodowego
Stosownie do złożonego słuchaczom, na wykładzie w dniu 10 lutego 2014 r., zobowiązania, niniejszym przedstawiam opracowanie dotyczące wygłaszanego wykładu. Wskazałam co następuje:
Skarga rozpoczyna postępowanie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym zaś skarga kasacyjna przed Naczelnym Sądem Administracyjnym. Skargi te są sporządzane i wnoszone na podstawie przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153 poz. 1270 ze zmianami). Przepisy te regulują również postępowanie przed wymienionymi sądami.
Skarga administracyjna.
Pisma w postępowaniu przed sądami administracyjnymi kierowane są bezpośrednio do sądu. Sytuacje, w których obowiązuje inny tryb wnoszenia pism, przewiduje sama ustawa w art. 54 ustawy, który stanowi, że: § 1. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. § 2. Organ, o którym mowa w § 1, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia. W przypadku wniesienia skargi bezpośrednio do sądu albo do organu administracji publicznej innego niż ten, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi, sąd ten lub organ powinien przekazać skargę organowi, o którym mowa w § 1 cytowanego przepisu. O zachowaniu terminu do wniesienia skargi (art. 53 § 1 – 3 ustawy ) decyduje wówczas data nadania skargi przez sąd lub wspomniany organ (postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 2009.09.16 III SA/ŁD 427/09 - Wspólnota 2009/44/31).
Wyjątki od pośredniego wnoszenia skargi do sądu administracyjnego ustalać mogą odrębne ustawy. Rozwiązanie takie zawiera np. ustawa z dnia 5 lipca 1990 r. - Prawo o zgromadzeniach, która w art. 13 przewiduje, że skargę na decyzję w sprawie zgromadzeń wnosi się bezpośrednio do sądu administracyjnego.
Zgodnie z art. 57. § 1 skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać:
1) wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności;
2) oznaczenie organu, którego działania lub bezczynności skarga dotyczy;
3) określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego.
Zgodnie z § 2 przepisu - w przypadku, gdy jest kilku uprawnionych do wniesienia skargi mogą w jednej sprawie występować w roli skarżących, jeżeli ich skargi dotyczą tej samej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności albo bezczynności organu to skargi mogą być wniesione w jednym piśmie. Natomiast stosownie do § 3, jeżeli w jednym piśmie zaskarżono więcej niż jeden akt lub czynność albo bezczynność, przewodniczący zarządza rozdzielenie tych skarg.
Zgodnie z art. 46 § 1 ustawy każde pismo powinno zawierać:
1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
2) oznaczenie rodzaju pisma;
3) osnowę wniosku lub oświadczenia;
4) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
5) wymienienie załączników.
Gdy pismo strony jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania, a w razie jego braku - adresu do doręczeń, lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz przedmiotu sprawy, pisma zaś dalsze - sygnaturę akt.(§ 2). Do pisma należy dołączyć pełnomocnictwo, jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który przedtem nie złożył pełnomocnictwa (§ 3). Za stronę, która nie może się podpisać, podpisuje pismo osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała (§ 4). Stosownie do art. 47 § 1 ustawy do pisma strony należy dołączyć jego odpisy i odpisy załączników dla doręczenia ich stronom, a ponadto, jeżeli w sądzie nie złożono załączników w oryginale, po jednym odpisie każdego załącznika do akt sądowych. Odpisami w rozumieniu § 1 mogą być także uwierzytelnione fotokopie bądź uwierzytelnione wydruki poczty elektronicznej. Pełnomocnik obowiązany jest przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub wierzytelny odpis pełnomocnictwa (§ 2). Adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy, a także doradca podatkowy mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa oraz odpisy innych dokumentów wykazujących ich umocowanie. Sąd może w razie wątpliwości zażądać urzędowego poświadczenia podpisu strony (art. 37 § 1 ustawy).
Przepis art. 57 ustawy nie ustala zbyt rygorystycznych warunków formalnych skargi. W myśl tego przepisu skarga musi odpowiadać wymaganiom stawianym przez art. 46 wszystkim pismom w postępowaniu sądowym oraz zawierać dodatkowe elementy określone w art. 57 § 1 pkt 1-3 ustawy.
Pisma (w tym skarga i skarga kasacyjna) muszą być sporządzone w języku polskim, co wynika wprost z art. 5 ustawy z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim (Dz. U. Nr 90, poz. 999 z późn. zm.). Powyższy obowiązek dotyczy nie tylko samej treści pisma, ale także załączonej do niego dokumentacji w postaci załączników.
Pismo procesowe strony winno spełniać określone warunki formalne, bez których nie można nadać pismu prawidłowego biegu. Artykuł 46 § 1 ustawy wymienia je w sposób wyczerpujący.
Pismo strony powinno zawierać oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, albowiem od tego zależy prawidłowe ustalenie właściwości miejscowej i rzeczowej sądu. Nie jest wymagane wskazanie konkretnego wydziału orzeczniczego. Termin dokonania czynności w formie pisma strony jest zachowany wówczas, gdy pismo zostało przed upływem terminu wniesione do właściwego sądu, co oznacza zarówno złożenie pisma w biurze podawczym sądu, jak i w jakimkolwiek jego wydziale, nawet niewłaściwym do podjęcia dalszych czynności sądowych (post. SN z dnia 24 czerwca 2002 r., I PZ 55/02, OSNP 2004, nr 7, poz. 125).
Strony, ich przedstawicieli i pełnomocników określa się przez podanie ich imion i nazwisk (jeżeli są nimi osoby fizyczne) lub nazwy (przy podmiotach niebędących osobami fizycznymi). Jeżeli strona nie ma zdolności procesowej, trzeba wskazać jej przedstawiciela ustawowego. Gdy stroną jest spółka cywilna, należy podać imiona i nazwiska wszystkich wspólników oraz jej nazwę lub przynajmniej określenie "spółka cywilna". Gdy natomiast pismo dotyczy osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, podanie przez nią używanej nazwy nie jest konieczne. Podmiotem gospodarczym jest w takiej sytuacji zawsze osoba fizyczna.
Oznaczenie rodzaju pisma polega na wskazaniu określenia zgodnego z treścią pisma i nazwą, jaką takiemu pismu nadają przepisy ustawy, np. skarga, wniosek o wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu, żądanie rozpoznania sprawy na podstawie odpisu skargi, wniosek o sporządzenie uzasadnienia. Niewłaściwe oznaczenie rodzaju pisma nie może wywoływać dla strony ujemnych skutków, jeżeli z treści pisma wynika, jaki jest jego rodzaj. Każde pismo, niezależnie od tego, jakie oznaczenie nada mu strona, winno być rozpoznane zgodnie z intencją strony zawartą w treści pisma (por. post. Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 1997 r., III CKN 289/97, OSNC 1998, nr 5, poz. 90).
Koniecznym warunkiem pisma strony jest umieszczenie podpisu osoby, która to pismo wnosi. Podpis musi być własnoręczny, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w art. 46 § 4 ustawy. Odtworzony mechanicznie na piśmie wzór podpisu nie czyni zadość wymogowi przewidzianemu w art. 46 § 1 pkt 4. Podpisem strony jest podpis w rozumieniu art. 78 Kodeksu cywilnego. Nie musi to być podpis czytelny. W uchwale z dnia 28 kwietnia 1973 r., III CZP 78/72 (OSN 1973, nr 12, poz. 207) Sąd Najwyższy uznał (na użytek przepisów prawa spadkowego), że podpisem jest znak ręczny określonej osoby pozwalający na jej identyfikację. Nie musi obejmować nazwiska, gdyż w praktyce obrotu stosowany jest najczęściej pewien skrót (podpis nieczytelny), będący "godłem" podpisu.
Jeżeli skargę wnosi np. osoba prawna, skarga powinna być podpisana w sposób czyniący zadość zasadom reprezentowania tego podmiotu, ujawnionym w Krajowym Rejestrze Sądowym. W przeciwnym razie, jest to brak formalny skargi, podlegający usunięciu w trybie określonym w art. 49 ustawy.
To samo odnieść należy do braków dotyczących pełnomocnictwa udzielonego przez osobę prawną. W tej sytuacji wezwanie do usunięcia braków (np. przez nadesłanie odpisu umowy spółki lub wypisu z KRS) następuje również w trybie art. 49. Wskazać dodatkowo należy, że skoro zgodnie z art. 34 strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników, to ratio legis tego przepisu nakazuje stosować te same zasady w wypadku składania pisma procesowego przez organ osoby prawnej, jak i przez ustanowionego przez ten organ pełnomocnika.
Za stronę, która nie może się podpisać, podpisuje pismo osoba przez nią upoważniona, z wyjaśnieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała. Upoważnienie do podpisania pisma przez stronę nie wymaga szczególnej formy, istotne jest tylko wskazanie przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała. Przyjęte w art. 46 § 4 ustawy uregulowanie odbiega w swojej treści od przyjętego w art. 79 Kodeksu cywilnego, które jest bardziej sformalizowane. Wymienienie w piśmie załączników jest przede wszystkim potrzebne do sprawdzenia ich liczby i treści zgodnie z rzeczywistym stanem, a także na wypadek późniejszych ustaleń dowodowych. Wymienienie załączników polega na wskazaniu ich rodzaju i liczby oraz liczby ewentualnych odpisów.
Skarga, a więc pierwsze pismo w sprawie musi wskazywać oznaczenie miejsca zamieszkania, a w razie jego braku - adresu do doręczeń, lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników. W przypadku przedsiębiorców i wspólników spółek handlowych, wpisanych do rejestru sądowego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązek oznaczenia siedziby stron oznacza powinność wskazania adresu podanego w rejestrze.
Jeżeli strona nie ma miejsca zamieszkania w kraju, to obowiązana jest wskazać adres do doręczeń – art.299 ustawy. Rozwiązanie to zostało przyjęte w celu usunięcia trudności w doręczaniu pism w postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
W sytuacji gdy strona nie ma miejsca zamieszkania (zameldowania) dopuszczalne jest wskazywanie jako adresu dla doręczeń skrytki pocztowej lub adresu poste restante. Adresem do doręczeń może być też adres poczty elektronicznej lub numer telefaksu.
Przedsiębiorca każdorazowo przy piśmie wszczynającym postępowanie w sprawie powinien załączyć wypis z rejestru wraz z aktualnym adresem.
Zgodnie z art. 37 § 1 ustawy pełnomocnik obowiązany jest przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub uwierzytelniony odpis pełnomocnictwa. Jeżeli tego nie uczynił, pełnomocnictwo powinien dołączyć do pierwszego pisma przez siebie wnoszonego. Trzeba mieć na uwadze, że mamy do czynienia z nową sprawą i nowym postępowaniem, po zakończeniu którego akta administracyjne są zwracane stronom. Od obowiązku określonego w art. 46 § 3 ustawy nie zwalnia fakt, że pełnomocnictwo zostało złożone w innym postępowaniu (administracyjnym), a pełnomocnik nie dysponuje jego drugim egzemplarzem. W takiej sytuacji obowiązkiem pełnomocnika jest sporządzenie uwierzytelnionego odpisu pełnomocnictwa z dokumentu znajdującego się w aktach administracyjnych (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 marca 2001 r., V SA 2663/00, niepubl. czy wyr. Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 października 2005 r., FSK 2137/04, niepubl.). Natomiast, jeżeli w aktach administracyjnych znajduje się oryginał pełnomocnictwa, to przewodniczący winien wezwać pełnomocnika o uwierzytelniony odpis tego pełnomocnictwa. Jeżeli w aktach sądowych znajduje się natomiast pełnomocnictwo wystawione przed reformą sądownictwa administracyjnego, wskazujące jedynie na Naczelny Sąd Administracyjny, to jest ono zarówno ważne przed wojewódzkim sądem administracyjnym, jak i Naczelnym Sądem Administracyjnym. Złożenie pełnomocnictwa do innej sprawy sądowej lub administracyjnej, z którego treści wynika upoważnienie dla pełnomocnika do występowania w innej sprawie, nie czyni zadość wymaganiom przewidzianym w art. 37 § 1 i art. 46 § 3 ustawy. W takiej sytuacji strona obowiązana jest uzupełnić ten brak formalny pisma i złożyć pełnomocnictwo (względnie jego odpis) w każdej indywidualnej sprawie (por. wyr. Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 kwietnia 2005 r., I GSK 89/05, niepubl.).Obowiązek wykazania pełnomocnictwa wchodzi w rachubę zarówno wówczas, gdy dokonujący czynności procesowej pełnomocnik działa na podstawie pełnomocnictwa udzielonego bezpośrednio przez stronę, jak i wówczas, gdy działa on na podstawie tzw. pełnomocnictwa substytucyjnego (pełnomocnictwa dalszego). W tym drugim wypadku wykazanie pełnomocnictwa przez pełnomocnika substytucyjnego polega na przedstawieniu oryginału (uwierzytelnionego odpisu) dokumentu pełnomocnictwa substytucyjnego oraz dokumentu pełnomocnictwa udzielonego osobie, która wystawiła pełnomocnictwo substytucyjne, chyba że dokument tego drugiego pełnomocnictwa w oryginale (uwierzytelnionym odpisie) został wcześniej złożony do akt sprawy. W ten sposób dochodzi do udowodnienia istnienia umocowania pełnomocnika do dokonywania czynności procesowych w imieniu strony. Przy czym należy mieć na uwadze, że adwokat, radca prawny, a także rzecznik patentowy, którzy mogą sami uwierzytelniać odpisy udzielonego pełnomocnictwa, jeżeli zostali umocowani na podstawie dalszego pełnomocnictwa procesowego, są uprawnieni do uwierzytelnienia jedynie odpisu swego pełnomocnictwa (por. uch. SN z dnia 19 maja 2004 r., III CZP 21/04, Wokanda 2004, nr 12, poz. 1).
Jakkolwiek art. 46 § 3 ustawy stanowi o dołączeniu do pisma pełnomocnictwa, to należy pamiętać, że art. 37 § 1 nakłada na pełnomocnika obowiązek dołączenia do akt sprawy przy pierwszej czynności procesowej pełnomocnictwa z podpisem mocodawcy lub uwierzytelnionego odpisu pełnomocnictwa. Ustawa rozróżnia więc pełnomocnictwo i uwierzytelniony odpis pełnomocnictwa. Jeżeli w przesłanych aktach administracyjnych znajduje się pełnomocnictwo obejmujące swoim zakresem postępowanie przed sądem administracyjnym, a nie zostało ono dołączone do skargi lub innego pierwszego pisma w sprawie, należy wzywając o uzupełnienie braków formalnych, wezwać pełnomocnika do dołączenia uwierzytelnionego odpisu pełnomocnictwa a nie pełnomocnictwa z podpisem mocodawcy. Pełnomocnictwo "upoważniające do prowadzenia we wszystkich instancjach sprawy w postępowaniu administracyjnym" nie stanowi skutecznego umocowania do działania w imieniu mandanta w postępowaniu sądowoadministracyjnym, bowiem postępowanie to nie jest "kolejną instancją postępowania administracyjnego". Sporządzenie pełnomocnictwa przez profesjonalnego pełnomocnika według określonego wzoru nakazuje przyjąć, że jego redakcja jest fachowa i precyzyjna (post. Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 stycznia 2007 r., II FSK 1144/05, niepubl.).Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił również, że dokument zawierający umocowanie organu osoby prawnej do udzielenia pełnomocnictwa procesowego nie powinien podlegać rygorom formalnym dalej idącym niż rygory dotyczące dokumentu pełnomocnictwa, wynikające z art. 37 § 1 ustawy (post. Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 maja 2006 r., I GSK 1066/06, ONSAiWSA 2007, nr 2, poz. 32). Sąd zwrócił przy tym uwagę, że odpis z Krajowego Rejestru Sądowego nie może być uwierzytelniony przez inne osoby niż notariusz (w każdej sprawie) lub adwokat, radca prawny, doradca podatkowy, rzecznik patentowy, któremu pełnomocnictwo zostanie udzielone (post. Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 kwietnia 2007 r., II FSK 615/06, niepubl.).
Przez użyty w art. 57 pkt 3 ustawy warunek określenia "naruszenia prawa" lub "naruszenia interesu prawnego", należy rozumieć podanie przyczyny uzasadniającej wniesienie skargi do sądu administracyjnego. Przepis ten nie wymaga przedstawienia w skardze wyczerpującego wywodu prawnego lub wskazania konkretnego przepisu prawa, który został naruszony. Rozważany wymóg skargi będzie spełniony, jeżeli skarżący wskaże, na czym polega, jego zdaniem, naruszenie prawa lub interesu prawnego w zaskarżonym akcie lub czynności.
Dodatkowy warunek skargi może wynikać z art. 215 § 1 ustawy. W myśl bowiem tego przepisu, w każdym piśmie wszczynającym postępowanie sądowe w danej instancji należy także podać wartość przedmiotu zaskarżenia, jeżeli od tej wartości zależy wysokość opłaty.
Poniżej ważniejsze wyroki wydane w przedstawionych kwestiach:
III SA/Po 368/08 - 2008.10.28 postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu
Mechanicznie odtworzony podpis nie spełnia wymogu wskazanego w art. 46 § 1 pkt
4 p.p.s.a. w związku z art. 57 § 1 p.p.s.a. LEX nr 504593
I SA/Gd 325/08 - 2008.10.16 wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w
Gdańsku
1. Podnosząc w skardze skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
zarzut naruszenia art. 10 § 1 k.p.a. strona winna wykazać, czy została pozbawiona
możliwości udowodnienia swoich twierdzeń, czy możliwości złożenia wyjaśnień i
uchybienie wskazanemu przepisowi mogło mieć wpływ na wynik sprawy.
2. Nie każde naruszenie przepisów prawa procesowego skutkuje uchyleniem decyzji administracyjnej poddanej kontroli Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, a tylko takie, które realnie mogło mieć wpływ na wynik sprawy. LEX nr 512308
II FSK 518/07 - 2008.05.29 wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
Gołosłowne przytoczenie poglądów doktryny, co do sposobu i zakresu stosowania przepisów prawa, bez odniesienia powołanych wskazań do konkretnej sprawy i uprawdopodobnienia skutków zastosowania proponowanej wykładni, nie może spowodować pożądanego przez skarżącą skutku. LEX nr 489155
I SA/Go 723/07- 2008.04.03 wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim
Kwestionowanie ustaleń faktycznych, by było skuteczne, nie może ograniczać się do samego stwierdzenia o wadliwości przyznania wiarygodności bądź odmowy dania wiary innym dowodom. Strona winna wskazać na konkretne błędy w samym sposobie dochodzenia do określonych ocen, przemawiające w zasadniczy sposób przeciwko dokonanemu rozstrzygnięciu. LEX nr 475610
II SA/Gd 487/07 - 2007.09.05 postanowienie Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego w Gdańsku
Z treści skargi musi wynikać jednoznacznie, z jaką decyzją organu strona się nie zgadza i dlaczego w jej ocenie rozstrzygnięcie organu jest niezgodne z prawem, bądź dla niej krzywdzące. LEX nr 299321
II FSK 1144/05 - 2006.11.10 wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
Skargę do sądu należy podpisać. Powinien być to podpis własnoręczny ("podpis strony"), a nie np. mechanicznie odtworzony. Podpisem strony jest bowiem podpis w rozumieniu art. 78 k.c., który operuje pojęciem "własnoręcznego podpisu". Nie musi to być jednak podpis czytelny. LEX nr 291823
I OSK 528/05 - 2006.02.28 wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
Przez określenie "naruszenia prawa" lub "naruszenia interesu prawnego", o których jest mowa w art. 57 § 1 pkt 3 p.p.s.a., należy rozumieć podanie przez skarżącego przyczyny uzasadniającej - według jego oceny - wniesienie skargi do sądu administracyjnego. Wzmiankowany przepis nie wymaga przy tym przedstawienia w skardze wyczerpującego wywodu prawnego lub wskazania konkretnego przepisu - przepisów - prawa, który został naruszony. Wymóg skargi będzie w tym względzie spełniony, jeżeli skarżący wskaże - nawet w sposób bardzo ogólny - na czym polega jego zdaniem naruszenie prawa lub interesu prawnego w zaskarżonym akcie lub czynności. LEX nr 194352
II SA/Wr 1225/01 2004.04.05 postanowienie Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego w Opolu
1. Gdy wnoszącym skargę jest pełnomocnik, który nie złożył pełnomocnictwa,
wezwanie do uzupełnienia braku formalnego skargi, czyli złożenia
pełnomocnictwa, należy skierować do wnoszącego pismo pełnomocnika (art. 49
§ 1 i art. 46 § 3 w związku z art. 57 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo
o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270).
2. Tymczasowe dopuszczenie pełnomocnika z możliwością zatwierdzenia czynności przez stronę (art. 44 § 1 i 2 powyższej ustawy) nie może być stosowane zamiast lub obok wezwania pełnomocnika do uzupełnienia braku formalnego skargi, to jest złożenia pełnomocnictwa. ONSA i WSA 2004/3/53.
I GSK 147/08 2009.01.07 wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
1. Złożenie pełnomocnictwa - bez wykazania stosownym dokumentem, że
udzieliła go osoba umocowana do reprezentowania strony - nie wypełnia
warunków formalnych umożliwiających nadanie skardze prawidłowego biegu.
2. Umocowanie do dokonywania czynności w imieniu strony musi istnieć w dniu
dokonywania tej czynności. Stosowany dokument z Centralnej Informacji
Krajowego Rejestru Sądowego zawierać winien zatem wpisy aktualne na ten
dzień.
3. Prawidłową jest praktyka wskazywania w wezwaniu kierowanym do spółki
prawa handlowego, że umocowanie winno być wykazywane dokumentem z
Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego. Nie znaczy to jednak, że
wskazanie, jaki dokument ma być przedłożony jest konieczne. Nie znaczy to też,
że w okolicznościach konkretnej sprawy nie będzie możliwe i uzasadnione przedłożenie dokumentów innych niż wskazane w wezwaniu. Strona, jeżeli twierdzi, że prokury udzielono uchwałą zarządu, winna przedstawić oprócz odpisu z KRS wskazanego w wezwaniu, także uchwałę. Rozważenia wówczas wymagałoby, czy łącznie uchwała oraz późniejszy wpis tak udzielonej prokury - potwierdzając, że dokument ten jest zgodny pod względem formy i treści z przepisami prawa a dane zgłoszone do rejestru są zgodne z rzeczywistym stanem - stanowi wykazanie umocowania w ozumieniu art. 29 p.p.s.a.
4. Nie sposób przyjąć by konsekwencje prawem przewidzianego ogłoszenia
dokonanego wpisu do Rejestru w Monitorze Sądowym i Gospodarczym - w postaci niemożności zasłaniania się ich nieznajomością - mogły dotyczyć postępowania sądowego na etapie oceny braków formalnych pism, tym samym, aby zwalniały stronę od obowiązku uzupełniania braków formalnych a ciężar czynienia ustaleń czy osoba dokonująca czynności posiada stosowne umocowanie przerzucały na przewodniczącego (na etapie kontroli warunków formalnych skargi) bądź na sąd (na etapie oceny czy zachodzą podstawy do odrzucenia skargi wobec niewykonania zarządzenia przewodniczącego). LEX nr 484878
I OZ 673/08 2008.09.10 postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego
1. W postępowaniu sądowoadministracyjnym sąd nie jest zobowiązany do
posługiwania się w korespondencji elektronicznej certyfikatami, o których mowa w ustawie o podpisie elektronicznym.
2. Dla skuteczności pisma wnoszonego przez stronę drogą elektroniczną konieczne jest późniejsze opatrzenie go własnoręcznym podpisem, bowiem tylko taki podpis spełnia wymagania wynikające z art. 46 § 1 pkt 4 p.p.s.a. LEX nr 460225
I OPP 25/0 2008.07.24postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego
Dla skuteczności pisma wnoszonego przez stronę do sądu administracyjnego drogą elektroniczną konieczne jest późniejsze opatrzenie go własnoręcznym podpisem; tylko taki podpis spełnia wymagania wynikające z art. 46 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). ONSAiWSA 2009/2/20
I FSK 389/05 - 2006.05.18 postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego
1. Z treści przepisu art. 58 § 1 pkt 3 p.p.s.a. wynika, że nieuzupełnienie braków
formalnych skargi jest przesłanką odrzucenia skargi, ale tylko wtedy, gdy nie
zostało dokonane w terminie wyznaczonym przez sąd, co oznacza, że termin
ten powinien być wyraźnie wskazany w wezwaniu sądu.
2. W wypadku złożenia skargi do sądu administracyjnego przez pełnomocnika
osoby prawnej lub innej jednostki organizacyjnej mającej zdolność sądową ma
on obowiązek bez wezwania dołączyć do akt sprawy nie tylko pełnomocnictwo,
stosownie do art. 37 § 1 i art. 46 § 3 p.p.s.a., ale także dokument stwierdzający
umocowanie do reprezentacji strony przez osobę, która udzieliła
pełnomocnictwa – stosownie do art. 29 tej ustawy. LEX nr 179410
I OZ 412/08 2008.06.24 postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego
Obowiązek określony w art. 47 § 1 p.p.s.a. polegający na dołączeniu odpisów, obciąża składającego pismo, jeżeli w sprawie występują jeszcze inne strony. W sprawach dotyczących przyznania prawa pomocy stroną jest jedynie osoba ubiegająca się o przyznanie tego prawa, gdyż tylko interesów prawnych osoby ubiegającej się o przyznanie prawa pomocy dotyczy to postępowanie. Nie można zatem odrzucić zażalenia na postanowienie w przedmiocie prawa pomocy, powołując się na nienadesłanie przez stronę jego odpisów dla pozostałych uczestników postępowania. LEX nr 493814
I OZ 407/08 2008.06.23 postanowieniem Naczelnego Sądu
Administracyjnego
Istotą odpisu jest odwzorowanie w dowolnej technice pełnej treści składanego pisma. LEX nr 494339
Skarga kasacyjna
Wymagania formalne, jakim powinna odpowiadać skarga kasacyjna wskazuje przepis art. 176 ustawy. Są one dwojakiego rodzaju: skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Winna więc spełniać wymagania przewidziane dla każdego pisma w postępowaniu sądowym, wymienione w art. 46, 47 i 215 § 1 ustawy, a nadto wymagania szczególne dla skargi kasacyjnej, wyraźnie wskazane w art. 176 ustawy bowiem oba rodzaje wymagań łączy spójnik "oraz". Jeżeli skarga kasacyjna nie spełnia wymagań przewidzianych dla każdego pisma w postępowaniu sądowym, braki w tym zakresie mogą zostać uzupełnione w trybie przewidzianym w art. 49 ustawy, stosowanym odpowiednio w zw. z art. 193 ustawy. Tryb ten polega na tym, że przewodniczący formułuje wezwanie o uzupełnienie lub poprawienie skargi kasacyjnej w terminie siedmiu dni pod rygorem jej odrzucenia. Rygor wynika z art. 178 in fine ustawy. Wezwanie adresuje się do jednego z pełnomocników, wymienionych w art. 175 § 1 i § 3 albo do samej strony, jeżeli jest nią sędzia, prokurator, notariusz, profesor lub doktor habilitowany, a także jeżeli strona udzieliła pełnomocnictwa wyłącznie do sporządzenia skargi kasacyjnej.Jeżeli skargę kasacyjną wniósł pełnomocnik, w omawianym trybie można wezwać go o dołączenie brakującego pełnomocnictwa albo o jego podpisanie. Nie jest brakiem przedstawienie pełnomocnictwa upoważniającego do sporządzenia skargi kasacyjnej z datą późniejszą niż data samej skargi kasacyjnej. W takim wypadku chodzi bowiem o potwierdzenie przez mocodawcę czynności dokonanej przez pełnomocnika (por. post. Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 8 lutego 2006 r., II FZ 33/06 oraz z dnia 13 marca 2007 r., II FZ 821/06, oba niepubl.).
Brakiem skargi kasacyjnej jest natomiast przedstawienie pełnomocnictwa
osoby prawnej, bez wykazania, czy osoby, które je podpisały, są uprawnione do reprezentowania danego podmiotu. Naczelny Sąd Administracyjny nie ma obowiązku dokonywania ustaleń w tym zakresie w Krajowym Rejestrze Sądowym. To na osobach, które podpisały pełnomocnictwo ciąży powinność wykazania swego umocowania dokumentem, przy pierwszej czynności związanej z wniesieniem skargi kasacyjnej (art. 29). Nieuzupełnienie wspomnianego braku w terminie wyznaczonym przez przewodniczącego wydziału spowoduje odrzucenie środka odwoławczego (por. także uzasadnienie post. Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 września 2004 r., OSK 709/04, niepubl., dotyczące odrzucenia z tego samego powodu skargi, o której mowa w art. 50 i n.). Jeżeli jednak wyciąg z Krajowego Rejestru Sądowego został złożony przy pierwszej czynności w postępowaniu, jaką było wniesienie skargi (art. 29 p.p.s.a.), to nie ma podstaw do żądania aktualizacji tego wyciągu w momencie wniesienia skargi kasacyjnej (por. Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 marca 2007 r., II FZ 109/07, niepubl.).
Uzupełnieniu w trybie w art. 49 § 1 w zw. z art. 193 ustawy podlega również brak polegający na niezłożeniu odpowiedniej liczby odpisów skargi kasacyjnej. Wymagania szczególne dla skargi kasacyjnej, wymienione w art. 176 po wyrazie "oraz" to: a) oznaczenie zaskarżonego orzeczenia, b) wskazanie, czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, c) przytoczenie podstaw kasacyjnych, d) wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia, e) oznaczenie zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Porównanie treści art. 176 z art. 3933 k.p.c., w brzmieniu obowiązującym w okresie od dnia 1 lipca 1996 r. do dnia 30 czerwca 2000 r., prowadzi do wniosku, że treść tego drugiego przepisu była w tym czasie bardzo zbliżona do przepisu 176 p.p.s.a. Wcześniejsze orzecznictwo Sądu Najwyższego, dotyczące art. 393 3 k.p.c. w brzmieniu sprzed dnia 1 lipca 2000 r., może być bardzo pomocne przy wykładni art. 176.
Sąd Najwyższy wyraźnie odróżniał wymogi formalne kasacji, przewidziane dla wszystkich pism procesowych, od szczególnych wymagań odnoszących się tylko do kasacji. Pierwsze mogły być uzupełnione w trybie art. 130 k.p.c. Niespełnienie drugich nie podlegało sanacji i powodowało odrzucenie a limine kasacji jako niedopuszczalnej (post. z dnia 11 marca 1997 r., III CKN 13/97, OSNC 1997, nr 8, poz. 114; z dnia 7 kwietnia 1997 r., III CKN 29/97, OSNC 1997, nr 6-7, poz. 96; z dnia 3 kwietnia 1997 r., I PKN 57/97, OSNAPiUS nr 24, poz. 495). W szczególności Sąd Najwyższy wielokrotnie prezentował pogląd o nieusuwalności takich braków kasacji, jak niewskazanie konkretnych przepisów prawa materialnego lub prawa procesowego, brak przytoczenia podstaw kasacyjnych albo brak uzasadnienia zarzutów w nawiązaniu do realiów rozpoznawanej sprawy (post. z dnia 6 grudnia 1996 r., II UKN 24/96, OSNAPiUS 1997, nr 13, poz. 242; z dnia 16 października 1997 r., II CKN 404/97, OSNC 1998, nr 4, poz. 59; z dnia 21 marca 2000 r., II CKN 711/00, OSNC 2000, nr 7-8, poz. 151). Zdaniem Sądu Najwyższego, braki kasacji w zakresie elementów konstrukcyjnych powodują, że kasacja jest dotknięta tzw. brakiem istotnym i nienaprawialnym w trybie właściwym do usuwania braków formalnych i w związku z tym podlega odrzuceniu. "Brak dokładnego określenia podstawy kasacyjnej oraz szczegółowego przytoczenia w uzasadnieniu, jakie przepisy procedury zostały naruszone, stanowi wadę, która uniemożliwia traktowanie pisma jako skargi kasacyjnej i wyklucza jej uzupełnienie, czyniąc taką kasację niedopuszczalną" (post. SN z dnia 6 grudnia 1996, II UKN 24/96, OSNAPiUS 1997, nr 13, poz. 242).
Przedstawiona linia orzecznictwa Sądu Najwyższego, dotycząca art. 3933 Kodeksu postępowania cywilnego została przejęta i zastosowana przez sądy administracyjne przy wykładni art. 176 ustawy. Naczelny Sąd Administracyjny wielokrotnie podkreślał, że o ile niespełnienie wymagań przepisanych dla pisma w postępowaniu sądowym stanowi brak, który może zostać uzupełniony w trybie art. 49 w zw. z art. 193, o tyle niespełnienie wymagań szczególnych skargi kasacyjnej, przewidzianych w art. 176 po wyrazie "oraz" nie podlega sanacji. Wymagania te są elementami konstrukcyjnymi, których brak uniemożliwia rozpoznanie sprawy. Zgodnie bowiem z art. 183 § 1 ustawy, Naczelny Sąd Administracyjny - poza kwestią nieważności postępowania - rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej. Jest zatem władny badać sprawę tylko z punktu widzenia wyraźnie wskazanych podstaw kasacyjnych oraz może uwzględnić taką skargę jedynie w ramach wniosku w niej zawartego: o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Brak wspomnianych elementów czyni art. 183 § 1 niewykonalnym (por. post. Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 marca 2004 r., FSK 209/04, ONSAiWSA 2004, nr 1, poz. 13; a także post. Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 30 listopada 2004 r., OSK 570/04, niepubl.; z dnia 14 grudnia 2004 r., OZ 771/04, niepubl.). Decydujące znaczenie spójnika "oraz" zawartego w art. 176 wynika z faktu, że dokonuje on dychotomicznego podziału wymagań przewidzianych dla skargi kasacyjnej na "przepisane dla pisma w postępowaniu sądowym" i inne wymagania właściwe tylko dla wspomnianej skargi. Wyłącznie pierwszych z nich dotyczy rozdział 1 działu III ustawy, zatytułowany "Pisma w postępowaniu sądowym" (art. 45-49). Tak więc art. 49 § 1, nawet stosowany odpowiednio (art. 193), pozwala uzupełnić tylko braki wymienione w tym rozdziale, a zatem praktycznie wymagania formalne, o których mowa w art. 46 i 47. Odpowiedniość stosowania polega natomiast po pierwsze na tym, że art. 49 § 1 może być stosowany w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, a nie tylko w postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym, co wynikałoby z tytułu działu III, a po drugie, że skutkiem nieuzupełnienia braków jest z mocy art. 178 odrzucenie skargi kasacyjnej, a nie pozostawienie jej bez rozpoznania, jak to stanowi art. 49 § 2ustawy. W każdym jednak razie chodzi o warunki formalne wymienione w rozdziale 1 działu III ustawy (ich tylko dotyczy tryb z art. 49), a nie o inne wymagania. Tym bardziej nie może tu chodzić o uzupełnianie elementów konstrukcyjnych skargi kasacyjnej.
Oznaczenie zaskarżonego orzeczenia powinno wskazywać dane (nazwę sądu, nazwę orzeczenia, datę i sygnaturę) w sposób umożliwiający jego identyfikację. Niemożność zidentyfikowania zaskarżonego orzeczenia powoduje konieczność odrzucenia skargi kasacyjnej na podstawie art. 178. Jednak nie sposób mówić o niemożności zidentyfikowania orzeczenia, jeżeli na skutek omyłki pisarskiej wpisano np. błędną datę orzeczenia, ale pozostałe dane, np. sygnatura, data doręczenia, oznaczenie stron i przedmiot sprawy, nie pozostawiają wątpliwości, które orzeczenie zostało zaskarżone (por. post. Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 września 2006 r., I OZ 1291/06, niepubl.).
Konieczność wskazania, czy dane orzeczenie jest przedmiotem zaskarżenia w całości, czy w części wynika z okoliczności, że Naczelny Sąd Administracyjny nie może domyślać się intencji autora skargi kasacyjnej ani wnioskować, czego strona skarżąca oczekuje. Nie jest dopuszczalna wykładnia zakresu zaskarżenia i jego kierunków. Skarga kasacyjna powinna być tak zredagowana, aby nie stwarzała wątpliwości interpretacyjnych (por. np. uzasadnienie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 sierpnia 2004 r., FSK 368/04, niepubl.). Jeżeli jednak skarżący wnosi o uchylenie orzeczenia, nie ograniczając zakresu uchylenia, przyjmuje się, że przedmiotem zaskarżenia jest całe orzeczenie (por. post. Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 stycznia 2006 r., I FZ 655/05, niepubl.).
Przytoczenie podstaw kasacyjnych polega na wskazaniu, czy strona skarżąca zarzuca naruszenie prawa materialnego, czy naruszenie przepisów postępowania czy też oba naruszenia łącznie (por. uwagi do art. 174). Nie wystarczy przy tym powtórzyć treść art. 174 (w takim wypadku skarga kasacyjna zostanie odrzucona jako niedopuszczalna), lecz konieczne jest wskazanie konkretnych przepisów naruszonych przez sąd, z podaniem numeru artykułu, paragrafu, ustępu, punktu oraz innych jednostek redakcyjnych (por. post. Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 marca 2004 r., FSK 41/04, ONSAiWSA 2004, nr 1, poz. 9). Niepowołanie żadnej podstawy kasacyjnej spowoduje odrzucenie skargi kasacyjnej. Powołanie wadliwej podstawy doprowadzi do oddalenia takiej skargi. Powołanie podstaw kasacyjnych nie może być gołosłowne, lecz wymaga uzasadnienia. Braki w zakresie uzasadnienia mogłyby być przyczyną odrzucenia skargi kasacyjnej tylko wtedy, gdyby skarga nie zawierała żadnego uzasadnienia. Uzasadnienie szczątkowe, błędne lub nie na temat, podlega ocenie dopiero przy merytorycznym rozpoznaniu sprawy. Przykładowo w sprawie FSK 208/04 Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził wprawdzie, że wskazanie w skardze kasacyjnej przepisu, który miał zostać naruszony, bez podania w tym zakresie uzasadnienia, nie spełnia wymagań przewidzianych w art. 176 ustawy, jednakże nie odrzucił skargi kasacyjnej, tylko ją oddalił (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 czerwca 2004 r., FSK 208/04, ONSAiWSA 2004, nr 3, poz. 55). Podobnie postąpił Naczelny Sąd Administracyjny w sprawie I FSK 815/06, podkreślając, że powołanie kilkunastu norm prawnych w jednym zarzucie, bez skonkretyzowania, na czym polega naruszenie każdej z nich, uniemożliwia należyte ustosunkowanie się do tego zarzutu (wyr. Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 kwietnia 2007 r., I FSK 815/06, niepubl.).
Brak jednoznacznego wniosku o uchylenie lub zmianę orzeczenia powoduje, że skarga kasacyjna - jako pozbawiona jednego z koniecznych elementów materialnych - jest niedopuszczalna i podlega odrzuceniu (post. Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 marca 2004 r., FSK 209/04, ONSAiWSA 2004, nr 1, poz. 13). W sytuacji natomiast, gdy skarga kasacyjna zawiera wniosek o uchylenie orzeczenia, ale nie oznacza wyraźnie zakresu uchylenia, przyjmuje się, że przedmiotem zaskarżenia jest całe orzeczenie (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 września 2004 r., FSK 409/04, niepubl.). Z kolei gdy skarga kasacyjna zawiera wniosek o uchylenie zaskarżonego orzeczenia w części, ale wśród podstaw kasacyjnych wymienia przepis dotyczący części niezaskarżonej, to Naczelny Sąd Administracyjny jest zwolniony z obowiązku zbadania zasadności zarzutu naruszenia tego przepisu (por. uzasadnienie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 sierpnia 2004 r., FSK 368/04, niepubl.). Niedopuszczalne jest złożenie wniosku o uchylenie orzeczenia w części dotyczącej tylko uzasadnienia (post. Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 marca 2006 r., I FSK 750/05, niepubl.).
Ważniejsze wyroki wydane w zakresie skarg kasacyjnych to:
FZ 302/04 - 2004.08.31 postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego
Brak elementów konstrukcyjnych skargi kasacyjnej uniemożliwia rozpoznanie sprawy. Brak polegający na tym, iż w skardze nie zawarto wniosku o uchylenie bądź zmianę zaskarżonego wyroku, nie może zostać uzupełniony w trybie art. 49 p.p.s.a., gdyż tryb ten dotyczy wymogów wymienionych w art. 46 i art. 47 tejże ustawy. LEX nr 142060...
II FSK 577/08 - 2009.09.24 wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
Z uwagi na to, iż skarga kasacyjna jest pismem sformalizowanym, wyznaczającym zakres kontroli instancyjnej, niedopuszczalne jest odsyłanie w niej do argumentacji i zarzutów zawartych w pismach do organu lub sądu pierwszej instancji. LEX nr 526545
II FSK 338/08 - 2009.04.07 wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
Naczelny Sąd Administracyjny nie może z urzędu, poza nieważnością postępowania, podjąć działań, mających na celu wykrycie innych niż wskazane wyraźnie naruszeń prawa. Zatem poprawiać, uzupełniać czy konkretyzować podstaw i zarzutów skargi kasacyjnej. Obowiązkiem strony składającej środek odwoławczy jest bowiem takie zredagowanie podstaw kasacyjnych skargi, a także ich uzasadnienia aby nie budziły one wątpliwości interpretacyjnych. LEX nr 512818
II FSK 97/08 - 2009.02.19 wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
W skardze kasacyjnej należy sformułować w sposób jednoznaczny podstawy kasacyjne oraz umotywować je w taki sposób, aby poszczególne fragmenty uzasadnienia można było połączyć z poszczególnymi zarzutami. LEX nr 521952
II OSK 1158/08 - 2009.01.23 wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
Przez "zmianę" orzeczenia sądu administracyjnego art. 176 p.p.s.a. należy rozumieć żądanie uchylenia tego orzeczenia i rozpoznanie skargi (art. 188 p.p.s.a.). Natomiast przepis art. 176 p.p.s.a. nie daje podstaw do formułowania żądania - jak to czyni skarga kasacyjna - "o zmianę w całości zaskarżonego wyroku i orzeczenie o przyznaniu uprawnień. LEX nr 515999
I GSK 156/08 - 2008.12.16 wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
Naruszenie przepisów postępowania administracyjnego (celnego) może być wskazywane i powoływane w skardze kasacyjnej, ale przepisy te nie stanowią jeszcze dostatecznie wyczerpującej podstawy kasacyjnej sformułowanej, przedstawionej i uzasadnionej zgodnie z wymogami wynikającymi z unormowania art. 174 pkt 2 i art. 176 p.p.s.a., jeżeli w treści skargi kasacyjnej nie towarzyszy im zarzut i argumentacja kasacyjna obejmująca adekwatne przepisy p.p.s.a., w sposób, na podstawie i w trybie których sąd administracyjny mógł i powinien rozpoznawać i rozpatrywać legalność kontrolowanego postępowania administracyjnego. LEX nr 518787
I OSK 1807/07 - 2008.12.03 wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
Nie jest dopuszczalne formułowanie zarzutu skargi kasacyjnej jako naruszenie przepisu prawa "poprzez jego niezastosowanie" czy "pominięcie". LEX nr 525973
II OSK 835/08 - 2008.10.29 wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
W związku z brakiem sformułowania w skardze kasacyjnej zarzutu naruszenia przez Sąd I instancji przepisów postępowania w zakresie dokonanych ustaleń faktycznych, argumentacja skargi kasacyjnej w tej mierze może być oceniona wyłącznie jako polemika z ustaleniami Sądu I instancji, nie daje natomiast podstaw do kontroli przez Naczelny Sąd Administracyjny prawidłowości dokonanych przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych, w odniesieniu do których zastosowano kwestionowane w skardze kasacyjnej przepisy prawa materialnego. LEX nr 483141
II FSK 1138/08 - 2008.08.22 postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego
1. Artykuł. 176 p.p.s.a. wyraźnie stanowi, iż elementem koniecznym jest wskazanie co do dalszego postępowania w zakresie zaskarżonego orzeczenia sądu administracyjnego, a nie decyzji organu podatkowego.
2. Skarga kasacyjna, w której autor zawarł wniosek o "uchylenie w całości zaskarżonej decyzji", posiada braki formalne, skutkujące jej odrzuceniem. LEX nr 485126
II GSK 271/08 - 2008.08.08 wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
1. Naruszenie przepisów postępowania administracyjnego może być wskazywane i powoływane w skardze kasacyjnej, jednakże przepisy te nie stanowią jeszcze dostatecznie wyczerpującej podstawy kasacyjnej sformułowanej, przedstawionej i uzasadnionej zgodnie z wymogami wynikającymi z unormowania art. 174 pkt 2 i art. 176 p.p.s.a., jeżeli w treści skargi kasacyjnej nie towarzyszy im zarzut i argumentacja kasacyjna obejmująca adekwatne przepisy ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w sposób, na podstawie i w trybie których sąd administracyjny mógł i powinien rozpoznawać oraz rozpatrywać legalność kontrolowanego postępowania administracyjnego.
2. Powołanie jako podstawy skargi kasacyjnej art. 145 § 1 pkt 1 lit. a p.p.s.a. bez powiązania tego przepisu z normą prawa materialnego sprawia, że tak postawiony zarzut wymyka się spod kontroli Naczelnego Sądu Administracyjnego, który działając w granicach zakreślonych skargą kasacyjną nie może domniemywać intencji jej autora co do podstaw skargi kasacyjnej. LEX nr 516815
I FSK 762/07 - 2008.06.13 wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
Wskazanie w skardze kasacyjnej przepisu niestosowanego czyni zgłoszony zarzut nieskutecznym. LEX nr 468884
I OSK 612/08 - 2008.06.05 postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego
Wśród warunków materialnych (konstrukcyjnych) skargi kasacyjnej najważniejsze znaczenie ma przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, gdyż Naczelny Sąd Administracyjny nie jest uprawniony do samodzielnego uzupełniania skargi kasacyjnej. Za niewystarczające należy uznać ogólnikowe zarzuty pogwałcenia przepisów prawa materialnego lub p.p.s.a., jak i odsyłanie do pism procesowych zawartych w aktach sprawy. LEX nr 493710
II FSK 383/07- 2008.06.04 wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
Brak dokładnego określenia podstawy kasacyjnej oraz szczegółowego przytoczenia w uzasadnieniu, jakie przepisy zostały naruszone, stanowi wadę, która uniemożliwia traktowanie pisma jako skutecznej skargi kasacyjnej, wyklucza jej uzupełnienie i skazuje ją na niepowodzenie. LEX nr 475573
II FSK 299/07 - 2008.04.23 wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
Przytoczenie podstaw kasacyjnych musi być precyzyjne, gdyż - z uwagi na związanie sądu kasacyjnego granicami skargi kasacyjnej - Naczelny Sąd Administracyjny nie może zastępować strony i precyzować lub uzupełniać przytoczone podstawy kasacyjne. LEX nr 475580
I OSK 148/07 - 2008.04.23 wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
Zarzuty kasacyjne muszą mieć skonkretyzowany charakter. Użycie sformułowanie "w szczególności" nie pozwala na dokonywanie oceny w zakresie wykraczającym poza ramy określone przez wnoszącego skargę kasacyjną i wskazane przez niego konkretne przepisy. LEX nr 467092
II FSK 177/07 - 2008.04.04 wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
1. Przepis art. 134 § 1 p.p.s.a. dopuszcza wyjście poza granice skargi w celu zapewnienia efektywności sprawowanej kontroli, jednak powoływanie się na jego naruszenie poprzez zaniechanie działania, o którym mowa, nie stwarza wystarczającego umocowania dla skargi kasacyjnej.
2. Sąd nie może dokonywać samodzielnie interpretacji czy też konkretyzacji zarzutów skargi kasacyjnej, wyręczając jej autora w precyzyjnym określeniu naruszonego przepisu prawa. LEX nr 476641
I OSK 127/07- 2008.03.18 wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
Podstawy kasacyjne muszą być wskazane w skardze kasacyjnej w momencie jej wniesienia do sądu. Mogą one być uzupełniane przez podmiot, który sporządził omawiany środek zaskarżenia, ale musi to nastąpić w okresie zakreślonym do wniesienia skargi kasacyjnej. Po upływie wskazanego terminu można powoływać tylko nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych sformułowanych w skardze, a nie przytaczać nowe podstawy kasacyjne wraz z ich uzasadnieniem. LEX nr 456695
II FSK 904/06 - 2007.12.20 wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
Wniosek kasacyjny jest sformułowany w sposób nieprawidłowy jeżeli strona domaga się uchylenia zaskarżonego wyroku, nie wskazując, czego żąda ponadto. Strona powinna wnieść bądź o "uchylenie orzeczenia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania", bądź o "uchylenie orzeczenia w całości i rozpoznanie skargi". LEX nr 494008
II GSK 223/07 - 2007.11.20 wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
Próba uzupełnienia podstawy kasacyjnej poprzez sformułowanie na rozprawie nowych zarzutów składających się na podstawę kasacyjną wymienioną w art. 174 pkt 2 p.p.s.a. jest niedopuszczalna. LEX nr 494073
Przedstawiam też bardzo ważne dla tej kwestii tezy uchwał Naczelnego Sądu Administracyjnego
- II FPS 8/09 – 2010.02.15 -
Przepis art. 141 § 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) może stanowić samodzielną podstawę kasacyjną (art. 174 pkt 2 tej ustawy), jeżeli uzasadnienie orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego nie zawiera stanowiska co do stanu faktycznego przyjętego za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.
- I OPS 10/09 Składu NSA – 2009.10.26 –
Z komentarza do art. 174 w Komentarzu do Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, autorstwa B.Dautera, B.Gruszczyńskiego, A.Kabata i M. Niezgódki – Medek – Wydawnictwo ZAKAMYCZE:
1. Określając podstawy skargi kasacyjnej, ustawodawca skorzystał ze sprawdzonej już instytucji kasacji w postępowaniu cywilnym, powtarzając treść art. 3931 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 lipca 2000 r. (obecnie art. 3983 § 1 k.p.c.). Identyczność podstaw kasacyjnych w postępowaniu cywilnym i w postępowaniu przed sądami administracyjnymi pozwala na korzystanie z bogatego orzecznictwa Sądu Najwyższego, które ukształtowało się na tle wymienionego wyżej przepisu kodeksu postępowania cywilnego. Korzystając z dorobku tego orzecznictwa, należy przede wszystkim podkreślić, że dla zachowania formy skargi kasacyjnej nie wystarczy powołać się na przepis wymieniający podstawy skargi kasacyjnej (w procedurze obowiązującej przed sądami administracyjnymi jest to art. 174 p.p.s.a.), ale konieczne jest także uzasadnienie podnoszonej podstawy skargi przez wskazanie, które przepisy ustawy - oznaczone numerem artykułu (paragrafu, ustępu) - zostały naruszone, na czym to naruszenie polegało oraz jaki mogło mieć wpływ na wynik sprawy. W przeciwnym razie ocena zasadności skargi kasacyjnej nie jest w ogóle możliwa, samo zaś pismo pozostaje tylko namiastką środka odwoławczego (por. postanowienie SN z dnia 11 marca 1997 r., III CKN 13/97, OSNC 1997, nr 8, poz. 114). Warunek przytoczenia podstaw zaskarżenia i ich uzasadnienia nie jest spełniony, gdy skarga kasacyjna zawiera wywody zmuszające sąd kasacyjny do domyślania się, który przepis prawa skarżący miał na uwadze, podnosząc zarzut naruszenia prawa materialnego lub przepisów postępowania. Przepis ten musi być wskazany wyraźnie (por. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 7 kwietnia 1997 r., III CKN 29/97, OSNC 1997, nr 6-7, poz. 96).
Przedstawiona wyżej wykładnia została zaakceptowana przez składy orzekające NSA. W szczególności stwierdzono, że ograniczenie się do powtórzenia treści przepisu art. 174 nie jest wskazaniem podstawy kasacyjnej i prowadzi do odrzucenia skargi kasacyjnej (por. postanowienie NSA z dnia 8 marca 2004 r., FSK 41/04, ONSA WSA 2004, nr 1, poz. 9). Nie uznano również za podstawę kasacyjną w rozumieniu art. 174 i 176 zawarcia w skardze kasacyjnej odmiennej oceny dowodów i wyprowadzenia na jej podstawie własnych wniosków co do stanu faktycznego, bez wskazania przepisów postępowania, które zdaniem strony zostały naruszone (por. wyrok NSA z dnia 31 marca 2004 r., OSK 59/04, ONSA WSA 2004, nr 1, poz. 10). Powtórzono wreszcie za Sądem Najwyższym, że jako podstawę kasacyjną należy wskazać konkretny przepis prawa i określić sposób jego naruszenia, gdyż NSA nie powinien domyślać się intencji skarżącego i formułować za niego zarzutów pod adresem zaskarżonego wyroku (por. uzasadnienie wyrok NSA z dnia 22 lipca 2004 r., GSK 356/04, ONSA WSA 2004, nr 3, poz. 72, s. 142).
Zarzut naruszenia prawa musi być postawiony wyraźnie. Nie odpowiada wymaganiom art. 176 w zw. z art. 174 pkt 1 sformułowanie w uzasadnieniu skargi kasacyjnej, że np. "zastosowanie art. 16 ust. 1 pkt 38 u.p.d.o.p. było skutkiem naruszenia innych przepisów" (wyrok NSA z dnia 19 maja 2004 r., FSK 86/04, ONSA WSA 2004, nr 2, poz. 37).
2. Adresatem zarzutu naruszenia prawa, zarówno materialnego, jak i przepisów postępowania, może być tylko sąd pierwszej instancji. Wymienienie przepisów naruszonych przez organ administracyjny nie jest wykonaniem obowiązku przytoczenia podstaw kasacyjnych. Przedmiotem kontroli w postępowaniu kasacyjnym jest bowiem orzeczenie sądu, a nie decyzja administracyjna ani inny akt administracyjny (por. wyrok NSA z dnia 19 maja 2004 r., FSK 80/04, ONSA WSA 2004, nr 1, poz. 12; także wyrok NSA z dnia 31 maja 2004 r., FSK 103/04, POP 2005, z. 3, poz. 57). Jeżeli sąd pierwszej instancji nie dostrzegł naruszenia przez organ przepisów kodeksu postępowania administracyjnego albo ordynacji podatkowej, to sam naruszył przepisy zobowiązujące go do kontroli legalności działalności administracji publicznej. Przepisy te należy wskazać jako podstawę kasacyjną, w powiązaniu z przepisami postępowania administracyjnego, których naruszenia nie dostrzegł sąd. Tę prostą zasadę zaciemniła uchwała pełnego składu NSA z dnia 26 października 2009 r., I OPS 10/09, ONSA WSA 2010, nr 1, poz. 1, której sama moc wiążąca budzi wątpliwości w orzecznictwie i doktrynie, nie mówiąc już o wadach argumentacji. Szerzej na ten temat zob. teza 26.
3. Naruszenie prawa materialnego może nastąpić przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie. Błędna wykładnia to mylne zrozumienie treści przepisu. Naruszenie prawa przez niewłaściwe zastosowanie to tzw. błąd subsumcji, czyli wadliwe uznanie, że ustalony w sprawie stan faktyczny odpowiada hipotezie określonej normy prawnej.
4. Można spotkać się z poglądem, że obie formy naruszenia prawa materialnego wykluczają się wzajemnie (por. np. wyrok NSA z dnia 7 października 2004 r., FSK 558/04, LEX nr 251771). Pogląd ten nie jest jednak trafny. Po pierwsze, niewłaściwe zastosowanie prawa jest często konsekwencją jego błędnej wykładni. Po drugie, można wyobrazić sobie błąd podwójny niezależny, polegający na tym, że dokonujący wykładni nie tylko wadliwie przyjął, że ustalony stan faktyczny odpowiada hipotezie określonej normy prawnej, ale stosując ją, błędnie odczytał dyspozycję lub sankcję. G. Rząsa dodał ponadto trzeci argument, a mianowicie, że w przypadku posługiwania się przez ustawodawcę ogólnymi pojęciami prawnymi (np. pojęciem interesu publicznego) wykładnia i subsumcja ściśle wiążą się ze sobą, w związku z czym wytyczenie granicy między nimi może napotykać poważne trudności (Podstawy skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym, PiP 2008, z. 8, s. 64).
5. Jakkolwiek przepis wyraźnie o tym nie stanowi, naruszenie prawa materialnego może także polegać na niezastosowaniu tego przepisu prawa, który powinien być zastosowany. Innymi słowy, jeżeli w konkretnym stanie faktycznym istniały podstawy do dokonania subsumcji, to niezastosowany przez sąd przepis prawa materialnego może stanowić podstawę skargi kasacyjnej (por. wyroki SN: z dnia 24 stycznia 1997 r., II UKN 68/96, OSNAPiUS 1997, nr 18, poz. 351, oraz z dnia 3 lipca 1997 r., I CKN 179/97, LEX nr 81132, a także końcowa część uzasadnienia wyroku NSA z 14 kwietnia 2004 r., OSK 121/04, ONSA WSA 2004, nr 1, poz. 11).
6. Jak trafnie zauważa Z. Kmieciak, sąd administracyjny w zasadzie nie stosuje żadnego przepisu prawa materialnego, w sensie wiążącego ustalenia konsekwencji prawnych stwierdzonych faktów. To, co w art. 174 pkt 1 określono jako "niewłaściwe zastosowanie", jest niczym innym jak nieprawidłową oceną zastosowania prawa materialnego przez organ administracji. Ocena ta wymaga oczywiście ustaleń odpowiadających poszczególnym etapom procesu stosowania prawa, jednakże wykładnia lub subsumcja są zawsze operacjami przeprowadzonymi przez podmiot "zewnętrzny" w stosunku do organu stosującego prawo materialne (por. Z. Kmieciak, glosa do wyroku NSA z dnia 18 sierpnia 2004 r., FSK 207/04, OSP 2005, z. 2, poz. 18).
Można dodać, że ustawodawca zastosował w art. 174 pkt 1 pewien skrót myślowy, w związku z czym ilekroć mówimy o niewłaściwym zastosowaniu prawa materialnego przez sąd, rozumiemy przez to albo bezzasadne tolerowanie błędu subsumcji popełnionego przez organ administracyjny, albo wręcz przeciwnie - bezzasadne zarzucenie organowi popełnienia takiego błędu. Na omawianej podstawie można oprzeć skargę kasacyjną także w wypadku, gdy sąd administracyjny nie wymienił nawet danego przepisu w uzasadnieniu orzeczenia, ale oddalił skargę na decyzję, której rozstrzygnięcie było na tym przepisie oparte.
Trzeba jednak mieć na uwadze, że w pewnych wypadkach ma miejsce bezpośrednie stosowanie prawa materialnego przez sąd administracyjny. Jest tak np. w sytuacji, gdy skarżący toczy spór z organem podatkowym o wysokość przychodu i kosztów jego uzyskania, a sąd uchyla decyzję z powodu przedawnienia zobowiązania podatkowego, którego wcześniej nikt nie dostrzegł. Uchylenie decyzji jest wówczas wyłącznie konsekwencją zastosowania przez sąd prawa materialnego, a mianowicie art. 70 § 1 o.p.
7. Niekiedy do rozstrzygnięcia sprawy nie jest konieczne dokonanie wykładni prawa, a wystarcza bezpośrednie rozumienie tekstu prawnego. Tę myśl chciał zapewne wyrazić Naczelny Sąd Administracyjny, stwierdzając w jednym z orzeczeń, że "na podstawie art. 174 pkt 1 p.p.s.a. skarżący nie może w skardze kasacyjnej domagać się interpretacji prawa jasnego w swej treści, gdyż przedmiotem zarzutu może być tylko błędna wykładnia prawa materialnego" (wyrok NSA z dnia 20 lipca 2004 r., FSK 154/04, ONSA WSA 2004, nr 2, poz. 35). Powołana wyżej teza może jednak wprowadzać w błąd. Po pierwsze, art. 174 w ogóle nie uprawnia strony do żądania interpretacji prawa, co jest natomiast możliwe w hiszpańskim systemie postępowania sądowoadministracyjnego w ramach tzw. recurso de casación para la unificación de doctrina (por. Z. Kmieciak, glosa do wyroku NSA z dnia 20 lipca 2004 r., FSK 154/04, OSP 2005, z. 6, poz. 73). Po drugie, nie można założyć, że zarzut naruszenia jasnego w swym brzmieniu przepisu prawa materialnego nie mieściłby się w granicach podstaw kasacyjnych z art. 174 pkt 1 (por. Z. Kmieciak, tamże). Po trzecie, przedmiotem zarzutu w ramach komentowanej ustawy może być nie tylko błędna wykładnia prawa materialnego, lecz także niewłaściwe jego zastosowanie (w znaczeniu podanym w tezie 6).
16. Oparcie skargi kasacyjnej na podstawie naruszenia przepisów postępowania sądowego (art. 174 pkt 2) jest niezbędne w sytuacji, gdy strona zamierza kwestionować stan faktyczny przyjęty przy wyrokowaniu przez sąd pierwszej instancji.
Jeżeli np. wojewódzki sąd administracyjny oddalił skargę na decyzję komendanta wojewódzkiego Policji, mocą której przeniesiono policjanta na niższe stanowisko służbowe, przyjmując, że przeniesienie było zasadne z uwagi na likwidację dotychczas zajmowanego stanowiska (art. 38 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji), a skarżący chce wykazać, że w rzeczywistości likwidacja nie miała miejsca oraz że w aktach sprawy nie ma żadnego dokumentu potwierdzającego tę okoliczność, to nie może ograniczać się do zarzutu naruszenia prawa materialnego. Jeżeli to uczyni, fakt likwidacji stanowiska pozostanie poza kontrolą sądu kasacyjnego (art. 183 § 1). Tym samym bezzasadny okaże się zarzut naruszenia prawa materialnego. Skoro bowiem nie można podważyć ustalenia o likwidacji (nawet gdyby z akt administracyjnych wynikało coś wręcz przeciwnego), to przy takim założeniu nie może być mowy o naruszeniu art. 38 ust. 2 pkt 4 ustawy o Policji. Dla podważenia błędnego ustalenia (założenia) sądu o likwidacji dotychczasowego stanowiska służbowego niezbędne jest powołanie jako podstawy kasacyjnej odpowiedniego przepisu prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w związku z odpowiednim przepisem kodeksu postępowania administracyjnego.
Nie jest to zadanie łatwe, gdyż w komentowanej ustawie nie ma odrębnego przepisu, który nakazywałby sądowi pierwszej instancji zbadanie, czy stan faktyczny został ustalony przez organ administracyjny z zachowaniem reguł procedury przewidzianych w kodeksie postępowania administracyjnego albo w ordynacji podatkowej (np. z art. 77 i 80 k.p.a.). Oczywiście wojewódzki sąd administracyjny ma taki obowiązek, lecz wynika on z przepisu ustrojowego, a mianowicie z art. 1 § 1 i 2 p.u.s.a. Powstaje zatem pytanie, czy jako podstawę zarzutu naruszenia przepisów postępowania można powołać przepis ustrojowy? Wszak nie sposób stawiać znaku równości między przepisami postępowania i przepisami ustrojowymi. Wydaje się jednak, że nie ma innego wyjścia, jak udzielić twierdzącej odpowiedzi na postawione wyżej pytanie, gdyż w przeciwnym razie zakwestionowanie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku nie byłoby w ogóle możliwe. Artykuł 174 przewiduje tylko dwie podstawy kasacyjne, a przepisy ustrojowe bardziej zbliżone są do podstawy drugiej niż do pierwszej. O ile bowiem przepisy prawa materialnego regulują stosunki prawne, to prawo procesowe zawiera normy instrumentalne, służące jedynie do urzeczywistnienia norm prawnych w ścisłym tego słowa znaczeniu (W. Siedlecki, Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 1987, s. 23). Podobnie przepisy ustrojowe, jakkolwiek zawierają przesłanki, od których spełnienia zależy możliwość działania danego organu na danym obszarze, to jednak mają o tyle instrumentalny charakter, że dopiero w wyniku działania organu mogą powstawać lub być przekształcane stosunki prawne. Z tych względów zarzut naruszenia przepisu ustrojowego, przy obecnej redakcji art. 174, powinien być zgłoszony w ramach drugiej podstawy kasacyjnej.
Nie można zgodzić się z poglądem NSA wyrażonym w wyroku z dnia 14 grudnia 2005 r., I FSK 311/05, LEX nr 187459, jakoby naruszenie art. 1 § 1 i 2 p.u.s.a. było możliwe tylko wtedy, gdyby sąd w ogóle nie rozpoznał skargi bądź rozpoznał ją z uwzględnieniem innych kryteriów niż kryterium legalności. Obowiązek kontroli działalności administracji publicznej zostanie zrealizowany jedynie wówczas, gdy orzeczenie sądu ujawni wszystkie przypadki naruszenia prawa w zaskarżonej decyzji lub innym akcie. Samo wydanie wyroku obowiązku tego nie spełnia. Nie chodzi bowiem o kontrolę pozorną ani byle jaką, lecz o kontrolę pełną i rzeczywistą. Jeżeli zatem sąd nie dostrzeże naruszenia prawa przez organ administracji publicznej, to nie wykona obowiązku kontroli należycie, a tym samym naruszy art. 1 § 1 i 2 p.u.s.a.
Rozwinięciem art. 1 § 2 p.u.s.a. jest art. 3 p.p.s.a., który w § 2 precyzuje m.in., że kontrola działalności publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg. Tak więc również powołanie tego przepisu mogłoby zmierzać do podważenia ustaleń faktycznych, choć definiuje on tylko zakres kognicji sądów administracyjnych, a nie czynności w toku postępowania.
Innym przepisem postępowania, który mógłby być brany pod uwagę w opisanym przykładzie, jest art. 141 § 4. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że przepis ten ogranicza się do wskazania elementów, które powinno zawierać uzasadnienie wyroku. Tak jednak nie jest. Nie sposób założyć, że uzasadnienie zawierające wszelkie elementy wymagane przez wspomniany przepis, ale bazujące na wadliwych ustaleniach faktycznych, będzie z tym przepisem zgodne. Jakkolwiek art. 141 § 4 nie wspomina wyraźnie o obowiązku skontrolowania prawidłowości ustaleń faktycznych dokonanych przez organ administracji, to jednak obowiązek ten wynika z art. 3 § 1. Ponadto, skoro art. 188 stanowi, że w pewnych wypadkach NSA orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku, to nie ulega wątpliwości, że obowiązkiem sądu jest przyjąć określony stan faktyczny. Oznacza to, że obowiązek zwięzłego przedstawienia stanu sprawy, o którym mowa w art. 141 § 4, obejmuje nie tylko przytoczenie ustaleń dokonanych przez organ administracji publicznej, ale także ich ocenę pod względem zgodności z prawem (art. 3 § 1). Sąd nie może ograniczyć się do stwierdzenia, co ustalił organ, lecz powinien wskazać, które ustalenia zostały przez niego przyjęte, a które nie. W konsekwencji przyjęcie przez WSA stanu faktycznego, który organ podatkowy ustalił bez wyczerpującego rozpatrzenia całego materiału dowodowego i bez jego właściwej oceny, stanowi naruszenie art. 141 § 4. W przepisie tym bowiem nie chodzi o przedstawienie jakiegokolwiek stanu faktycznego, lecz stanu rzeczywistego, ustalonego i przyjętego zgodnie z obowiązującym prawem (por. wyrok NSA z dnia 12 maja 2005 r., FSK 2123/04, ONSA WSA 2006, nr 1, poz. 9).
Z tych przyczyn nie sposób zgodzić się z poglądem NSA wyrażonym w wyroku z dnia 24 listopada 2005 r., FSK 2481/04, niepubl., jakoby zarzut naruszenia art. 141 § 4 mógł być skuteczny tylko wtedy, gdy połączony zostanie z innymi uchybieniami sądu, zaistniałymi na etapie rozpoznawania skargi. Wbrew poglądowi NSA, uzasadnienie wyroku nie jest instytucją wtórną w stosunku do postępowania przeprowadzonego przed sądem administracyjnym. Jakkolwiek istotnie sąd najpierw przeprowadza określone rozumowanie, potem wydaje wyrok, a dopiero w dalszej kolejności go uzasadnia, to jednak wspomniane następstwo czasowe nie zmienia faktu, że uzasadnienie wyroku jest odzwierciedleniem procesu myślowego sędziów i ewentualne błędy rozumowania zostają ujawnione dopiero po ich utrwaleniu na piśmie. Nie istnieją przepisy, które regulowałyby wspomniany proces myślowy. Stąd też strona, chcąc wskazać "uchybienie sądu na etapie rozpoznawania skargi" (zob. ww. wyrok), nie ma możliwości powołania innego przepisu niż art. 141 § 4. Wywód sądu razi sofistyką; poza tym, odsyłając skarżącego do nieistniejących przepisów, może być odczytany - wbrew intencjom składu sądzącego - jako naigrywanie się ze strony.
O tym, że art. 141 § 4 może stanowić samodzielną podstawę kasacyjną, przesądził NSA w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 15 lutego 2010 r., II FPS 8/09, ONSA WSA 2010, nr 3, poz. 39. Trudno jednak zgodzić się z końcową częścią tezy, ograniczającą samodzielność art. 141 § 4 jako podstawy kasacyjnej do przypadku, gdy uzasadnienie orzeczenia WSA nie zawiera stanowiska co do stanu faktycznego przyjętego za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia. Taki przypadek zachodzi rzadko. Są natomiast inne sytuacje, gdy sąd przyjmuje stan faktyczny ewidentnie sprzeczny z treścią akt administracyjnych. Wydaje się więc, że wystarczy powołać art. 141 § 4, np. gdy sąd błędnie przyjął datę zdarzenia przerywającego bieg przedawnienia, podczas gdy właściwa data wynika z dokumentu znajdującego się w aktach. To samo trzeba powiedzieć w sytuacji błędnego odczytania przez sąd daty doręczenia decyzji.
Jako trzecią podstawę kasacyjną zmierzającą do wykazania błędu w ustaleniach faktycznych można wreszcie rozważać wskazanie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c w związku z przepisem procedury administracyjnej, którego naruszenia nie dostrzegł sąd pierwszej instancji. Takie rozwiązanie również ma swoje wady. Po pierwsze, art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ma charakter zbyt ogólny, gdyż dotyczy wszelkich naruszeń procedury, a nie tylko związanych z ustaleniami faktycznymi. Po drugie, w razie oddalenia skargi sąd nie stosuje wspomnianego przepisu, lecz postępuje zgodnie z art. 151. Po trzecie, błędne oddalenie skargi, podobnie jak jej błędne uwzględnienie, nie polega samo w sobie na błędnym zastosowaniu art. 145 albo 151, lecz na błędzie popełnionym w fazie wcześniejszej, a mianowicie w fazie kontroli decyzji, poprzedzającej fazę wydania orzeczenia. Innymi słowy, błędne rozstrzygnięcie jest jedynie następstwem błędu zasadniczego, polegającego na wadliwym wykonaniu funkcji kontrolnej, o której mowa w art. 1 § 2 p.u.s.a.
20. Należy pamiętać, że nie każde naruszenie przepisów postępowania sądowego może stanowić podstawę kasacyjną, ale tylko takie, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Obowiązkiem wnoszącego skargę kasacyjną jest zatem wykazanie, że gdyby do zarzucanego naruszenia przepisów nie doszło, wyrok sądu pierwszej instancji byłby inny.
Trudno na przykład wyobrazić sobie, aby naruszenie art. 138, polegające na pominięciu w sentencji wyroku nazwiska protokolanta, mogło mieć wpływ na wynik sprawy, zwłaszcza gdy protokolant ten był wymieniony w protokole rozprawy. Podobna sytuacja zajdzie w wypadku, gdy sąd nie dostrzegł uchybienia proceduralnego organu administracyjnego, a uchybienie to nie mogło mieć wpływu na treść decyzji, co z kolei przesądza, że zaniechanie sądu nie mogło wpłynąć na treść wyroku oddalającego skargę.
Interesującą tezę, choć nie do końca poprawną, postawił NSA w wyroku z dnia 18 stycznia 2008 r., II FSK 1418/06, LEX nr 488002. Zdaniem sądu, jeżeli strona w uzasadnieniu wyroku nie uzyskała odpowiedzi na przedstawione przez nią kwestie i wątpliwości, to takie uzasadnienie nie odpowiada wymogom art. 141 § 4. W tej części można zgodzić się z sądem, gdyż pominięcie milczeniem albo zbycie ogólnikiem niektórych zarzutów strony świadczy o braku jednego z elementów uzasadnienia, wymaganego przez wymieniony przepis, a mianowicie obowiązku wyjaśnienia rozstrzygnięcia. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził jednak również, że "skuteczne podniesienie zarzutu uchybienia wymogom art. 141 § 4 p.p.s.a. nie jest uzależnione od konieczności wykazania w skardze kasacyjnej jego możliwego wpływu na wynik sprawy, natomiast wymaga wykazania, że uzasadnienie wyroku utrudnia lub wyklucza rzeczowe przedstawienie zarzutów merytorycznych". Tak daleko idące stwierdzenie kłóci się z treścią art. 174 pkt 2, który nie przewiduje wyjątku od obowiązku wskazania możliwości istotnego wpływu naruszenia przepisów postępowania, a zatem także art. 141 § 4, na wynik sprawy. Poza tym, jeżeli uzasadnienie wyroku utrudnia lub wyklucza przedstawienie zarzutów merytorycznych, to potencjalny wpływ na wynik sprawy wydaje się ewidentny. Z tych względów budowanie konstrukcji contra legem było nie tylko niedopuszczalne, ale też zbędne z punktu widzenia poszukiwania podstawy do wyeliminowania z obrotu prawnego niedostatecznie uzasadnionego wyroku.
21. Może stanowić podstawę kasacyjną zarzut naruszenia art. 134 § 1, sprowadzający się do stwierdzenia, że sąd pierwszej instancji, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, nie wyszedł poza ich granice, mimo że w danej sprawie powinien to uczynić (por. uzasadnienie wyroku NSA z dnia 19 sierpnia 2004 r., FSK 377/04, LEX nr 167229, jeszcze na tle art. 51 ustawy o NSA).
22. Wywody skargi kasacyjnej o charakterze postulatu (że wojewódzki sąd administracyjny "mógł się zwrócić do Trybunału Konstytucyjnego") nie mogą stanowić podstawy skargi kasacyjnej, o której mowa w przepisie art. 174 pkt 2 (wyrok NSA z dnia 29 lipca 2004 r., OSK 533/04, ONSA WSA 2005, nr 1, poz. 11). Strona może natomiast zarzucić naruszenie prawa materialnego przez zastosowanie przepisu sprzecznego z Konstytucją.
23. Do podważenia ustaleń faktycznych sądu pierwszej instancji nie jest wystarczające podniesienie zarzutu "sprzeczności istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału", bez jego powiązania z konkretnym przepisem prawa. W sprawie podatkowej ustalenia faktyczne mogłyby zostać podważone jedynie w razie podniesienia zarzutu naruszenia przepisów postępowania (art. 174 pkt 2), m.in. art. 141 § 4 i art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w zw. z art. 187 § 1 i art. 191 o.p. (por. wyrok NSA z dnia 25 listopada 2004 r., FSK 1290/04, ONSA WSA 2005, nr 5, poz. 95).
24. Błędne powołanie podstawy skargi kasacyjnej albo niepowołanie jej w ogóle może doprowadzić w pierwszym wypadku do oddalenia środka odwoławczego, a w drugim nawet do jego odrzucenia (szerzej na ten temat zob. tezy 11 i 12 do art. 178).
Wybrane orzecznictwo dotyczące uchybienia i przywrócenia terminu do dokonania czynności prawnej z lat 2012-2013. proszę zwrócić uwagę na tendencje orzecznicze.
1. II GZ 581/13 postanowienie NSA W-wa 2013-10-29
Przesłanki negatywne przywrócenia terminu do uzupełnienia braków formalnych skargi.
M.Prawn. 2013/23/1231
Niedopuszczalne jest przywrócenie terminu do uzupełnienia braków formalnych skargi, w sytuacji gdy uchybienie terminu strony reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika spowodowane jest nieobecnością jedynej osoby upoważnionej do reprezentowania spółki. Jedyny członek zarządu powinien bowiem podjąć niezbędne czynności, by jego nieobecność nie uniemożliwiała funkcjonowania spółki. Na profesjonalnym pełnomocniku również ciąży obowiązek takiej organizacji pracy, aby uniemożliwić powstanie zaniedbań w związku ze świadczoną pomocą prawną.
2. I FZ 330/13 postanowienie NSA W-wa 2013-09-12
Sądowa ocena braku winy w uchybieniu terminu.
LEX nr 1363517
Kwestię oceny braku winy ustawodawca pozostawił do uznania sądu. Daje to sądowi możliwość wzięcia pod uwagę wszystkich okoliczności konkretnej sprawy, które uzna za istotne, przy uwzględnieniu obiektywnego miernika staranności, jakiej można wymagać od strony dbającej należycie o swoje interesy.
3. II FZ 717/13 postanowienie NSA W-wa 2013-09-12
Uprawdopodobnienie braku winy jako przesłanka przywrócenia terminu.
LEX nr 1364186
Kryterium braku winy, jako przesłanki przywracającej termin do dokonania czynności w postępowaniu sądowym, wiąże się z obowiązkiem dochowania szczególnej staranności przy dokonaniu tej czynności. O braku winy w uchybieniu terminu można mówić jedynie wtedy, gdy strona nie mogła usunąć przeszkody nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku.
4. II FZ 746/13 postanowienie NSA W-wa 2013-09-05
Choroba jako przesłanka przywrócenia terminu.
LEX nr 1364189
Nie każda choroba jest przeszkodą do dokonania określonej czynności procesowej. Jest nią z reguły nagła choroba, która nie pozwoliła na wyręczenie się inną osobą. Nawet taka choroba, która wymaga leżenia, nie uzasadnia przywrócenia terminu, jeżeli przykładowo strona mogła nadać pismo w ustawowym terminie korzystając z pomocy domowników.
5. II FZ 702/13 postanowienie NSA W-wa 2013-08-26
Błąd pisarski w adresie organu jako uzasadniona przesłanka przywrócenia terminu.
LEX nr 1361484
Błąd pisarski nie może być automatycznie interpretowany jako efekt braku należytej dbałości o swoje interesy.
6. II OZ 663/13 postanowienie NSA W-wa 2013-08-23
Cel instytucji przywrócenia terminu.
LEX nr 1361658
Intencją ustawodawcy przy tworzeniu przepisów regulujących instytucję przywrócenia terminu było umożliwienie stronie obrony swoich praw czy interesów w sytuacji, gdy upływ terminów procesowych wywołał dla niej negatywne skutki prawne, przy jednoczesnym założeniu, że strona dołożyła wszelkich możliwych starań, aby takich negatywnych konsekwencji uniknąć. Pierwszorzędne znaczenie dla rozpoznania wniosku o przywrócenie terminu do dokonania czynności w postępowaniu sądowym ma ustalenie, że fakt uchybienia przez stronę terminowi nie nastąpił z jej winy.
7. I FZ 299/13 postanowienie NSA W-wa 2013-08-13
Decydujący element dla zachowania terminu w przypadku złożenia dyspozycji przelewu
bankowego.
LEX nr 1360693
W przypadku przelewu bankowego decydujące znaczenia dla zachowania terminu ma data złożenia przez stronę jego dyspozycji, ale jedynie wówczas, gdy w dacie tej istnieje pokrycie na rachunku bankowym. Należyta dbałość w prowadzeniu własnych spraw wymaga, aby przed zleceniem płatności skarżący sprawdził stan konta bankowego, z którego ma być dokonany przelew za wpis od skargi i następnie zweryfikował, czy wysokość środków znajdujących się na tym koncie jest wystarczająca dla dokonania skutecznego przelewu.
8. II FZ 395/13 postanowienie NSA W-wa 2013-08-07
Nieprawidłowości po stronie operatora pocztowego jako okoliczność
uprawdopodobniająca brak winy.
LEX nr 1361313
Uprawdopodobnieniem braku winy jest przedłożenie dowodów na pomyłkę pocztową i niedostarczenie pism do skarżącej. Skarżąca nie może ponosić negatywnych konsekwencji nieprawidłowości, które występują po stronie operatora pocztowego.
9. II OZ 621/13 postanowienie NSA W-wa 2013-07-26
Przesłanki uzasadniające brak winy w uchybieniu terminu.
LEX nr 1348627
Co do zasady choroba strony, w sytuacji gdy działa za nią jej pełnomocnik, nie usprawiedliwia braku winy w uchybieniu terminu. I nie mają tutaj znaczenia ustalenia pełnomocnika z mocodawcą, iż to mocodawca osobiście uiści wpis.
10.II GZ 357/13 postanowienie NSA W-wa 2013-07-23
Okoliczności uzasadniające brak winy w uchybieniu terminu.
LEX nr 1340160
Doręczenia dokonywane na adres pełnomocnika, w sytuacji kiedy to skarżąca osobiście wystąpiła z wnioskiem o doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem, jednocześnie nie zawiadamiając sądu o wypowiedzeniu pełnomocnictwa ustanowionemu w sprawie pełnomocnikowi, czy też okoliczność, że została błędnie poinformowana przez pełnomocnika o dacie odebrania korespondencji, nie uprawdopodabniają braku winy w uchybieniu terminu do złożenia skargi kasacyjnej.
11. II FZ 380/13 postanowienie NSA W-wa 2013-07-09
Obowiązek uprawdopodobnienia braku winy w uchybieniu danego terminu.
LEX nr 1345181
O braku winy w niedopełnieniu obowiązku można mówić tylko w przypadku stwierdzenia, że do pełnienia obowiązku stało się niemożliwe z powodu przeszkody nie do przezwyciężenia, czyli gdy strona nie mogła przeszkody usunąć, nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku. Natomiast nieskorzystanie z pomocy osoby trzeciej powoduje, że skarżącej można co najmniej postawić zarzut niedbalstwa w prowadzeniu swoich spraw, a to wyklucza wyłączenie jej winy w uchybieniu terminu.
12. I OZ 551/13 postanowienie NSA W-wa 2013-07-09
Przywrócenie terminu na podstawie art. 86 § 1 p.p.s.a.
LEX nr 1345138
Przywrócenie terminu może mieć miejsce wtedy, gdy uchybienie terminu nastąpiło wskutek przeszkody, której strona nie mogła usunąć, nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku.
12. II OZ 537/13 postanowienie NSA W-wa 2013-07-04
Przywrócenie terminu - przesłanki.
LEX nr 1347656
Przywrócenie terminu ma charakter wyjątkowy i może mieć miejsce wyłącznie wtedy, gdy uchybienie terminu nastąpiło wskutek przeszkody, której strona nie mogła usunąć, nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku. Sąd rozpoznając złożony wniosek o przywrócenie terminu w pierwszej kolejności sprawdza, czy spełnia on wskazane wymogi formalne.
13. II GZ 321/13 postanowienie NSA W-wa 2013-07-04
Okoliczności uzasadniające brak winy w uchybieniu terminu na gruncie p.p.s.a.
LEX nr 1345827
Osoba prowadząca działalność gospodarczą przejmuje negatywne konsekwencje wszelkich działań swoich pracowników, w tym także nieterminowe doręczenie korespondencji. Błędne poinformowanie spółki o dacie faktycznego doręczenia wezwania sądu do uzupełnienia braku formalnego skargi nie może być potratowane jako okoliczność wyłączająca winę w rozumieniu art. 87 § 2 p.p.s.a., której skutkiem byłoby przywrócenie terminu do dokonania wymaganej przepisami ustawy czynności procesowej.
14. II OZ 530/13 postanowienie NSA W-wa 2013-07-02
Brak winy w uchybieniu terminu.
LEX nr 1346763
Z brakiem winy mamy do czynienia tylko w przypadku zaistnienia niezależnych od strony, która uchybiła terminowi i niemożliwych do przezwyciężenia okoliczności, z powodu których doszło do przekroczenia wyznaczonego przepisami prawa terminu.
15. I FZ 145/13 postanowienie NSA W-wa 2013-06-11
Ocena postępowania pełnomocnika w uchybieniu terminu.
LEX nr 1320362
Jeżeli w sprawie ustanowiono pełnomocnika, również jego postępowanie winno być wzięte pod uwagę przy ocenie zawinienia w uchybieniu terminu.
16. II FZ 263/13 postanowienie NSA W-wa 2013-06-06
Pobyt za granicą związany z pracą a wina w uchybieniu terminu.
LEX nr 1320633
Pobyt za granicą związany z pracą zwykle jest do przewidzenia i przy dołożeniu należytej staranności pozwala na podjęcie działań zapobiegających uchybieniu terminu do wniesienia skargi.
17. II FZ 310/13 postanowienie NSA W-wa 2013-05-22
Potwierdzenie faktycznej niezdolności do pracy przez lekarza jako okoliczność wskazująca na brak winy w uchybieniu terminu.
LEX nr 1318939
Lekarz, jako osoba upoważniona do oceny stanu zdrowia, może wystarczająco potwierdzić faktyczną niezdolność do pracy.
18. I GZ 159/13 postanowienie NSA W-wa 2013-05-16
Postać winy w kontekście postanowienia o przywróceniu terminu.
LEX nr 1318712
Artykuł 86 § 1 p.p.s.a. jest tak skonstruowany, że przy ocenie, czy uchybienie terminu jest zawinione, czy też nie, nie rozróżnia się sytuacji, w których zaniedbanie było wynikiem zwykłego błędu czy jego kwalifikowanej postaci, tj. rażącego niedbalstwa bądź też winy umyślnej.
19. I OZ 370/13 postanowienie NSA W-wa 2013-05-15
Staranność jako przesłanka przywrócenia terminu. Reprezentacja organu przez
fachowego pełnomocnika.
LEX nr 1318822
1. W postępowaniu sądowoadministracyjnym przyjęta powszechnie została opinia, iż przywrócenie terminu nie jest możliwe, jeżeli strona nie wykazała się należytą starannością, a jej działania niosą nieznaczne chociażby oznaki niedbałości. Zasada ta, mająca zastosowanie wobec osób niebędących organami czy profesjonalnymi pełnomocnikami, ma znacznie silniejszy wydźwięk w sytuacji, gdy to właśnie tego typu podmioty domagają się przywrócenia uchybionego terminu.
2. Odkładanie wykonania czynności procesowej na tzw. "ostatnią chwilę" nie może być uznane za staranne, szczególnie gdy do dokonania tej czynności zobligowany był organ, dodatkowo reprezentowany przez radcę prawnego.
20. II FZ 228/13 postanowienie NSA W-wa 2013-05-13
Niedopuszczalność dowodzenia wykonania czynności terminie we wniosku o
przywrócenie terminu.
LEX nr 1318900
Wnioskodawca żądając przywrócenia terminu, musi jednocześnie przyznawać, że termin nie został dochowany. Twierdząc, że czynność wykonał w terminie, podważa istotę wniosku o przywrócenie terminu.
21. II FZ 156/13 postanowienie NSA W-wa 2013-05-08
Wniosek wysłany listem zwykłym.
LEX nr 1332772
Przedłożenie do akt sprawy pisma, które rzekomo stanowi wysłany listem zwykłym wniosek o uzasadnienie wyroku, nie jest wystarczające.
22. II FZ 183/13 postanowienie NSA W-wa 2013-04-26
Stan zdrowia jako usprawiedliwienie dla przywrócenia terminu.
LEX nr 1320623
Usprawiedliwienia dla przywrócenia terminu nie może stanowić argumentacja ograniczająca się do gołosłownego stwierdzenia, że stan zdrowia uniemożliwił wniesienie zażalenia, ale powinna wyjaśniać, dlaczego podjęcie czynności procesowej w przewidzianym do tego terminie nie było możliwe.
23. II OZ 310/13 postanowienie NSA W-wa 2013-04-24
Błąd pracownika kancelarii a brak winy w uchybieniu terminu.
LEX nr 1320749
Fachowy pełnomocnik zobowiązany jest w taki sposób zorganizować pracę prowadzonej przez siebie kancelarii, aby z powodu jego nieobecności reprezentowane przez niego strony nie poniosły szkody związanej z uchybieniem terminu do dokonania czynności procesowych. Właściwa organizacja wewnętrznej pracy w kancelarii jest traktowana jako dochowanie staranności warunkującej brak winy w uchybieniu terminu.
24. 24250/11 wyrok ETPC 2013-04-09
Kozłowski v. Polska
LEX nr 1295092... tłumaczenie Redakcja Wolters Kluwer
Nie istnieje jednolita metoda obliczania terminu na złożenie wniosku o przywrócenie terminu do złożenia skargi kasacyjnej. Niektóre sądy administracyjne stosują termin siedmiodniowy liczony od dnia, w którym pełnomocnik prawny z urzędu miał rzeczywistą możliwość złożenia skargi kasacyjnej. Inne próbują stosować przepisy prawne na różne mniej surowe sposoby, na przykład przyjmując, że trzydziestodniowy termin rozpoczyna swój bieg dopiero od momentu, w którym strona dowiedziała się o wyznaczeniu pełnomocnika prawnego z urzędu.
Trzeba wskazać, iż korzystanie z różnych metod obliczania terminów prowadzi do różnych wyników, jeżeli chodzi o moment rzeczywistego upływu terminu. Trybunał jednakże akceptował praktykę sądów administracyjnych, zgodnie z którą skarga kasacyjna musi w każdym razie zostać złożona w ciągu trzydziestu dni od dnia, w którym strona została poinformowana o wyznaczeniu do jej sprawy pełnomocnika prawnego z urzędu. Trybunał przyjmował, że takie stanowisko jest zgodne ze standardami konwencyjnymi. [...]
[...] Wyrok z 14 kwietnia 2010 r. wraz z pisemnym uzasadnieniem został doręczony skarżącemu 12 maja 2010 r. W związku z tym trzydziestodniowy termin do złożenia skargi kasacyjnej miał upłynąć w dniu 12 czerwca 2010 r. W dniu 1 grudnia 2010 r. skarżący został poinformowany o wyznaczeniu pełnomocnika prawnego z urzędu do jego sprawy. Tym samym trzydziestodniowy termin na złożenie wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej rozpoczął swój bieg tego dnia. W dniu 20 grudnia 2010 r. pełnomocniczka prawna poinformowała o swej odmowie sporządzenia skargi kasacyjnej.
(...)
25. II FZ 133/13 postanowienie NSA W-wa 2013-03-27
Obowiązek wykazania należytej staranności w uprawdopodobnieniu braku winy w uchybieniu danego terminu.
LEX nr 1299423
Obowiązek wykazania należytej staranności w uprawdopodobnieniu braku winy w uchybieniu danego terminu ciąży na podmiocie składającym wniosek o przywrócenie terminu. Nie chodzi tutaj o przeprowadzenie szczegółowego postępowania dowodowego, jednakże podmiot ubiegający się o przywrócenie terminu powinien dołożyć wszelkich starań i wysiłków w celu wyjaśnienia przyczyn swojego uchybienia.
26.II FZ 166/13 postanowienie NSA W-wa 2013-03-27
Kryterium braku winy jako przesłanki przywrócenia terminu.
LEX nr 1299427
O braku winy można mówić wówczas, gdy istniała jakaś przyczyna, która spowodowała uchybienie terminowi, a więc gdy dokonanie czynności w ogóle nie było możliwe (w sensie obiektywnym) lub zaistniały okoliczności, w których obiektywnie nie można było wymagać od strony zachowania terminu procesowego. Musi to zatem w każdym przypadku być okoliczność o charakterze wyjątkowym, nagłym.
27. II FZ 80/13 postanowienie NSA W-wa 2013-03-27
Uprawdopodobnienie okoliczności braku winy.
LEX nr 1299431
Uprawdopodobnienie nie oznacza udowodnienia braku winy. Najogólniej rzecz ujmując, brak winy jako przesłanka zasadności wniosku o przywrócenie terminu polega na dopełnieniu obowiązku maksymalnej w danych warunkach staranności przy dokonywaniu czynności procesowej. Natomiast do sądu należy ocena, czy uprawdopodobnienie braku winy nastąpiło czy nie.
28. II OZ 200/13 postanowienie NSA W-wa 2013-03-26
Ocena braku winy w uchybieniu terminu.
LEX nr 1321436
Przy ocenie braku winy w uchybieniu terminu przyjmuje się pewien obiektywny miernik staranności, co oznacza, że tylko stwierdzenie, iż strona danej przeszkody nie była w stanie przewidzieć, uzasadnia uwzględnienie wniosku. Chodzi więc o okoliczności od strony całkowicie niezależne i nieprzewidywalne, przy czym przywrócenie terminu nie jest dopuszczalne, gdy strona dopuściła się choćby lekkiego niedbalstwa.
29. I FZ 39/13 postanowienie NSA W-wa 2013-03-20
Kolizja wniosku o przywrócenie terminu oraz skargi kasacyjnej.
LEX nr 1300889
Gdy strona złożyła skargę kasacyjną od postanowienia o odrzuceniu skargi, początek biegu terminu do złożenia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi wyznaczać będzie data doręczenia orzeczenia rozstrzygającego w przedmiocie skargi kasacyjnej. Wobec tego wniosek o przywrócenie terminu złożony równocześnie ze skargą kasacyjną podlega odrzuceniu jako przedwczesny, a tym samym niedopuszczalny w rozumieniu art. 88 p.p.s.a.
30. I GZ 49/13 postanowienie NSA W-wa 2013-03-20
Choroba.
LEX nr 1300901
Konieczne jest uprawdopodobnienie nie tylko samego faktu choroby, ale także wpływu stanu zdrowia strony na niemożność działania. Usprawiedliwienia dla przywrócenia terminu nie może zatem stanowić argumentacja ograniczająca się do stwierdzenia, że strona była ciężko chora i pozostawała pod opieką różnych lekarzy.
31. II FZ 131/13 postanowienie NSA W-wa 2013-03-18
Wpływ choroby podatnika jako usprawiedliwienie uchybienia terminowi.
LEX nr 1301101
Choroba podatnika nie jest okolicznością usprawiedliwiającą uchybienie terminu, a wręcz przeciwnie - świadomość jej występowania i łączących się z nią zagrożeń, a także brak podjęcia środków zmierzających do zapobiegnięcia ewentualnym uchybieniom terminu świadczy o wystąpieniu po stronie podatnika winy w niedochowaniu terminu do wniesienia skargi.
32. I GZ 104/13 postanowienie NSA W-wa 2013-03-14
Niedopuszczalność wniosku o przywrócenie terminu do złożenia prośby o przyznanie
prawa pomocy.
LEX nr 1302908
Jeżeli możliwość złożenia wniosku o przyznanie prawa pomocy nie jest ograniczona żadnym terminem, to tym samym nie jest możliwe uchybienie takiemu terminowi, a co za tym idzie - również przywrócenie uchybionego terminu. W takiej sytuacji wniosek o przywrócenie terminu należy uznać za niedopuszczalny z mocy ustawy.
33. II GSK 179/13 postanowienie NSA W-wa 2013-03-12
Złożenie środka zaskarżenia od orzeczenia wydanego na skutek uchybienia terminowi.
LEX nr 1321416
W sytuacji gdy strona złożyła środek zaskarżenia od orzeczenia wydanego na skutek uchybienia terminowi do dokonania czynności procesowej, początek biegu terminu do złożenia wniosku o przywrócenie terminu do dokonania tej czynności wyznaczać będzie data doręczenia orzeczenia rozstrzygającego w przedmiocie złożenia środka zaskarżenia.
34. I OZ 110/13 postanowienie NSA W-wa 2013-02-19
Brak winy w uchybieniu terminu.
LEX nr 1282754
Zwolnienie lekarskie nie jest potwierdzeniem braku winy strony w uchybieniu terminu. Niekoniecznie bowiem, musi wykluczać ono możliwość dokonania czynności procesowych przez stronę.
35. I FZ 29/13 postanowienie NSA W-wa 2013-02-14
Przywrócenie terminu przez sąd na wniosek strony w postępowaniu sądowoadministracyjnym.
LEX nr 1282665
Niedokonanie czynności przez zapomnienie, z uwagi na prowadzenie kilku spraw sądowych jednocześnie nie świadczy o wystąpieniu przesłanki przywrócenia terminu, jaką jest brak winy w niedochowaniu terminu.
36. I OZ 85/13 postanowienie NSA W-wa 2013-02-13
Termin złożenia skargi kasacyjnej przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu.
LEX nr 1282803
W przypadku ustanowienie pełnomocnika z urzędu, na skutek wniosku strony złożonego po wydaniu orzeczenia, które w drodze skargi kasacyjnej zamierza ona zakwestionować, momentem miarodajnym do oceny, czy wnoszący środek odwoławczy, zachował ustawowy termin jest upływ 30 dni od dowiedzenia się przez stronę o ustanowieniu pełnomocnika urzędu, względnie upływ 30 dni, od kiedy pełnomocnik ów miał rzeczywistą możliwość zapoznania się z aktami sprawy. Jednakże, warunkiem koniecznym otwierającym możliwość wniesienia skargi kasacyjnej w tym terminie, jest złożenie jej wraz wnioskiem o przywrócenie terminu do jej wniesienia i tylko wtedy gdy wniosek ten zostanie uwzględniony.
37. II OZ 66/13 postanowienie NSA W-wa 2013-02-08
Przywrócenie terminu do usunięcia braku skargi poprzez nadesłanie jednego jej odpisu.
LEX nr 1282988
Trudno jest jednocześnie stwierdzić, że brak formalny skargi w postaci nienadesłania jednego jej odpisu, jest brakiem niedającym się usunąć i uniemożliwiającym rozpoznanie skargi. Tym samym niezasadna jest zbyt formalistyczna wykładnia w odniesieniu do przepisów regulujących przywrócenie terminu do usunięcia braku skargi w poprzez nadesłanie jednego jej odpisu.
38 II FZ 1074/12 postanowienie NSA W-wa 2013-02-08
Leczenie sanatoryjne a brak winy w uchybieniu terminu.
LEX nr 1282846
Leczenie sanatoryjne nie może zwalniać strony od obowiązków związanych z prowadzeniem postępowania sądowoadministracyjnego. Wyjazd do sanatorium nie stanowi okoliczności, na którą strona nie ma wpływu lub której nie można było przewidzieć, stąd skarżąca powinna podejmować starania, które zapewniają jej możliwość odbierania korespondencji z sądu.
39. II FZ 64/13 postanowienie NSA W-wa 2013-02-07
Powierzenie dokonania określonej czynności komuś innemu jako okoliczność
niewyłączająca winy.
LEX nr 1282882
Powierzenie dokonania określonej czynności komuś innemu nie powoduje, że strona postępowania przenosi odpowiedzialność za jej dokonanie na osobę trzecią.
40. I OZ 62/13 postanowienie NSA W-wa 2013-02-07
Brak komunikacji między skarżącym a pełnomocnikiem a brak winy w uchybieniu terminu.
LEX nr 1282778
Brak należytej komunikacji pomiędzy byłym pełnomocnikiem skarżącego, skarżącym a jego obecnym pełnomocnikiem oraz powstałe nieporozumienia, nie są przesłanką uzasadniającą brak winy w uchybieniu terminu do złożenia skargi.
41. I OZ 50/13 postanowienie NSA W-wa 2013-01-31
Ustanie przyczyny uchybienia terminu do wniesienia skargi kasacyjnej przez pełnomocnika ustanowionego przez sąd.
LEX nr 1273884
Przyczyna uchybienia terminu do wniesienia skargi kasacyjnej przez pełnomocnika ustanowionego stronie przez sąd ustaje w czasie, w którym ma on możliwość jej wniesienia, nie później niż z upływem trzydziestu dni od dnia zawiadomienia go o ustanowieniu pełnomocnikiem.
42. I OZ 47/13 postanowienie NSA W-wa 2013-01-31
Wniosek o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej a środek odwoławczy od orzeczenia sądu w postępowaniu sądowoadministracyjnym.
LEX nr 1273882
Wniosek o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej oraz środek odwoławczy od orzeczenia sądu o odrzuceniu pisma procesowego wyłączają się wzajemnie. Jeżeli strona twierdzi, że dokonała czynności w terminie, a sąd błędnie uznał, iż uchybiła terminowi, to powinna wnieść środek odwoławczy. Wniosek o przywrócenie uchybionego terminu jest natomiast aktualny wtedy, gdy strona nie neguje uchybienia terminowi i wskazuje przyczyny usprawiedliwiające to uchybienie.
43. II FZ 1013/12 postanowienie NSA W-wa 2013-01-28
Choroba jako okoliczność usprawiedliwiająca niedokonanie czynności w terminie.
LEX nr 1274256
Nie każda choroba jest przeszkodą do dokonania określonej czynności procesowej. Jest nią z reguły nagła choroba, która nie pozwoliła na wyręczenie się inną osobą. Nawet taka choroba, która wymaga leżenia, nie uzasadnia przywrócenia terminu, jeżeli przykładowo strona mogła nadać pismo w ustawowym terminie korzystając z pomocy domowników.
44. II FZ 1058/12 postanowienie NSA W-wa 2013-01-22
Brak winy w ujęciu art. 86 § 1 p.p.s.a.
LEX nr 1274281
O braku winy można mówić wówczas, gdy istniała jakaś przyczyna, która spowodowała uchybienie terminowi, a więc gdy dokonanie czynności w ogóle nie było możliwe (w sensie obiektywnym) lub zaistniały okoliczności, w których obiektywnie nie można było wymagać od strony zachowania terminu procesowego.
45. II FZ 1038/12 postanowienie NSA W-wa 2013-01-22
Uchybienie terminowi i przywrócenie terminu jako instytucja o wyjątkowym charakterze.
LEX nr 1274266
1. Uchybienie terminu nie jest zawinione tylko w przypadku zaistnienia niezależnych od strony i niemożliwych do przezwyciężenia okoliczności, które miały bezpośredni wpływ na przekroczenie terminu, a przekroczenie to nastąpiło mimo dochowania przez stronę należytej staranności przy dokonywaniu czynności procesowych. Do niezawinionych przyczyn uchybienia terminu zalicza się m.in.: stany nadzwyczajne, takie jak problemy komunikacyjne, klęski żywiołowe (powódź, pożar) czy nagłą chorobę strony lub jej pełnomocnika, która nie pozwoliła na wyręczenie się inną osobą.
2. Przywrócenie terminu ma charakter instytucji wyjątkowej, nie jest możliwe uwzględnienie wniosku, gdy strona dopuściła się choćby lekkiego niedbalstwa.
46. I OZ 962/12 postanowienie NSA W-wa 2013-01-11
Wysłanie skargi do niewłaściwego organu a brak winy w uchybieniu terminu.
LEX nr 1273903
Wysłanie skargi do innego organu, niż wskazany w pouczeniu, nie stanowi przesłanki uzasadniającej przywrócenie terminu.
47. I OZ 958/12 postanowienie NSA W-wa 2013-01-09
Brak staranności pełnomocnika a brak winy w uchybieniu terminowi.
LEX nr 1273900
Brak staranności pełnomocnika w doborze osób, przy pomocy których prowadzi on działalność gospodarczą, nie może prowadzić do uznania, że uchybienie terminu nastąpiło bez jego winy.
48. II FZ 1008/12 postanowienie NSA W-wa 2012-12-21
Przywrócenie terminu w postępowaniu sądowo-administracyjnym.
LEX nr 1231843
Od strony wszczynającej postępowanie należy wymagać, zgodnie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, nawet bez odwoływania się do profesjonalnej wiedzy prawniczej, antycypowania możliwego toku czynności procesowych. Planując urlop w trakcie toczącego się postępowania, strona winna, zgodnie z zasadami należytej staranności, poinformować sąd o tym fakcie lub w inny sposób zapewnić możliwość skutecznego prowadzenia korespondencji między stroną a sądem.
49. II FZ 1040/12 postanowienie NSA W-wa 2012-12-20
Ocena należytej staranności pełnomocnika w kwestii przywrócenia terminu.
LEX nr 1240484
Okoliczność braku kontaktu ze stroną w związku z jej pobytem zagranicą nie uzasadnia przywrócenia terminu do uiszczenia wpisu w sytuacji, gdy profesjonalny pełnomocnik nie wykazał się należytą starannością w kwestii zabezpieczenia możliwości uiszczenia wpisu do wnoszonego pisma.
50. I FZ 566/12 postanowienie NSA W-wa 2012-12-19
Wina pełnomocnika, a uchybienie terminu.
LEX nr 1239291
Mimo że strona może sama nie ponosić winy w uchybieniu terminu do dokonania czynności, to obciążają ją skutki zaniechania jej pełnomocnika w tym względzie.
51. II FZ 977/12 postanowienie NSA W-wa 2012-12-19
Możliwość przywrócenia terminu przez sąd na wniosek strony pod warunkiem uprawdopodobnienia braku winy w przekroczeniu terminu.
LEX nr 1240575
Przy ocenie przesłanki braku winy należy brać pod uwagę kryterium starannego działania wymaganego od osoby należycie dbającej o swoje interesy. Przywrócenie terminu może nastąpić wyjątkowo, w sytuacji, gdy strona nie mogła usunąć przeszkody, nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku. Skorzystanie z art. 86 § 1 p.p.s.a. nie jest więc możliwe, gdy strona dopuściła się choćby lekkiego niedbalstwa.
52. II FZ 859/12 postanowienie NSA W-wa 2012-12-19
Warunki skuteczności wniosku o przywrócenie uchybionego terminu.
LEX nr 1240507
Warunkami skuteczności wniosku o przywrócenie uchybionego terminu są: brak winy w uchybieniu, powodowanie przez uchybienie terminu dla strony ujemnych skutków w zakresie postępowania sądowego, złożenie wniosku o przywrócenie terminu w ciągu siedmiu dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu oraz równoczesne ze złożeniem wniosku o przywrócenie terminu dokonanie czynności uchybionej. Ponadto, przywrócenie terminu może nastąpić jedynie na wniosek podmiotu, który terminowi uchybił.
53. II OZ 1104/12 postanowienie NSA W-wa 2012-12-18
Niedbalstwo jako okoliczność wyłączająca możliwość przywrócenia terminu.
LEX nr 1240807
Przywrócenie terminu ma charakter wyjątkowy i nie jest możliwe, gdy strona dopuściła się choćby lekkiego niedbalstwa. Przywrócenie terminu może mieć miejsce wtedy, gdy uchybienie terminu nastąpiło wskutek przeszkody, której strona nie mogła usunąć, nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku. Nie uzasadniają przywrócenia uchybionego terminu niedostateczna staranność w prowadzeniu własnych spraw, czy też nieznajomość prawa.
54. I FZ 562/12 postanowienie NSA W-wa 2012-12-14
Opieka nad chorym jako przyczyna uzasadniająca przywrócenie terminu.
LEX nr 1239289
Opieka nad chorym członkiem rodziny nie uzasadnia przywrócenia terminu do dokonania uchybionej czynności procesowej, jeżeli nie wykazano, by wskazana przeszkoda była okolicznością wykluczającą możliwości zwrócenia się o pomoc do innych osób.
55. II GSK 1721/12 postanowienie NSA W-wa 2012-12-11
Przesłanki przywrócenia terminu w postępowaniu sądowoadministracyjnym.
LEX nr 1240606
Przywrócenie terminu może nastąpić wówczas, gdy spełnione zostaną łącznie trzy przesłanki: wniosek o przywrócenie terminu został złożony w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi; zainteresowany uprawdopodobnił, że uchybił mu bez swojej winy; dopełniona została czynność, dla której określony był termin. Brak jednej z tych przesłanek uniemożliwia uwzględnienie wniosku.
56. II OZ 1083/12 postanowienie NSA W-wa 2012-12-11
Błędne pouczenie strony dotyczące zasad sporządzania i doręczenia sentencji wyroku, zawarte w zawiadomieniu o terminie rozprawy, jako podstawa do przywrócenia terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku.
LEX nr 1240795
Pouczenie strony zawarte w zawiadomieniu o terminie rozprawy, poprzez wskazanie alternatywnego biegu terminu do złożenia wniosku o sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku oddalającego skargę, bez jednoczesnego precyzyjnego wskazania, w jakich sytuacjach doręcza się stronie odpis sentencji wyroku z urzędu, może być dla strony mylące i okoliczność ta pozwalała na przyjęcie, że strona w tym przypadku nie ponosi winy w uchybieniu terminu do złożenia wniosku o przywrócenie terminu.
57. II OZ 1090/12 postanowienie NSA W-wa 2012-12-11
Przesłanka braku winy strony przy uchybieniu terminu.
LEX nr 1240799
Pozytywną przesłanką przywrócenia terminu jest brak winy strony w jego uchybieniu. Zaś kryterium braku winy, jako przesłanki przywracającej termin do dokonania czynności w postępowaniu sądowym, wiąże się z obowiązkiem szczególnej staranności przy dokonaniu tej czynności, jakiej można wymagać od strony dbającej należycie o własne interesy. Przy czym należy brać także pod uwagę uchybienia spowodowane nawet lekkim niedbalstwem.
58. II OZ 1070/12 postanowienie NSA W-wa 2012-12-05
Błędne zaadresowanie skragi do wojewódzkiego sądu administracyjnego a brak winy w uchybieniu terminu.
LEX nr 1240787
Nie można uznać, że błędne zaadresowanie skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego, zamiast do organu, nastąpiło bez winy skarżącego, który został prawidłowo pouczony o sposobie i terminie wniesienia skargi. Błąd tego rodzaju, skutkujący niedotrzymaniem ustawowego terminu, należy uznać za brak należytej staranności w prowadzeniu swoich spraw.
59. II FZ 960/12 postanowienie NSA W-wa 2012-12-05
Skutki przedwczesnego złożenia wniosku o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej.
LEX nr 1240559
1. Złożenie wniosku o przywrócenie terminu uwarunkowane jest przede wszystkim tym, by termin do podjęcia czynności procesowej upłynął. Dopiero wówczas czynność taka staje się bezskuteczna (art. 85 p.p.s.a.). Przywrócenie terminu nie jest dopuszczalne, jeżeli uchybienie terminu nie powoduje dla strony ujemnych skutków w zakresie postępowania sądowego.
2. Przedwczesny wniosek o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej należy uznać za niedopuszczalny z mocy samej ustawy (art. 88 p.p.s.a.) i z tej przyczyny za podlegający odrzuceniu.
60. I OZ 877/12 postanowienie NSA W-wa 2012-11-30
Uprawdopodobnienie okoliczności wskazujących na to, że zaistniałe w sprawie uchybienie terminu było niezawinione.
LEX nr 1239520
Nawet najpoważniejsza choroba, mająca przewlekły charakter, o ile tylko strona ma obiektywne możliwości podjęcia określonych czynności w postępowaniu sądowym, nie może być wystarczającym powodem dla uprawdopodobnienia okoliczności wskazujących na to, że zaistniałe w sprawie uchybienie terminu było niezawinione. Dopiero nagłe, nie dające się wcześniej przewidzieć zdarzenie, może stanowić uprawdopodobnienie przemawiające za uwzględnieniem wniosku o przywrócenie terminu.
61. I FZ 381/12 postanowienie NSA W-wa 2012-11-29
Zwolnienie lekarskie dla uprawdopodobnienia braku winy.
LEX nr 1239193
Samo zwolnienie lekarskie nie wyklucza możliwości zlecenia dokonania czynności procesowej innej osobie. Sam fakt choroby, nawet poświadczony zaświadczeniem lekarskim, nie jest wystarczający dla uprawdopodobnienia braku winy w uchybieniu terminu.
62. II FZ 947/12 postanowienie NSA W-wa 2012-11-28
Brak winy jako przesłanka przywrócenia terminu.
LEX nr 1240548
Przesłanka braku winy strony powinna być oceniana z uwzględnieniem wszelkich okoliczności konkretnej sprawy, w sposób uwzględniający obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony dbającej należycie o własne interesy i przy braniu pod uwagę uchybień spowodowanych nawet lekkim niedbalstwem strony.
63. I OZ 869/12 postanowienie NSA W-wa 2012-11-28
Niedbalstwo strony i nieznajomość prawa a przesłanki uzasadniające przywrócenie uchybionego terminu.
LEX nr 1239515
Nie uzasadniają przywrócenia uchybionego terminu okoliczności takie jak dopuszczenie się choćby lekkiego niedbalstwa przez stronę, czy też niedostateczna staranność w prowadzeniu własnych spraw, bądź nieznajomość prawa.
64. II GZ 371/12 postanowienie NSA W-wa 2012-11-22
Złożenie wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej a przymus radcowsko-adwokacki.
LEX nr 1240639
Z uwagi na przymus radcowsko-adwokacki określony w art. 175 § 1 p.p.s.a. znaczenie zasadnicze mieć będzie realny moment, od którego pełnomocnik z urzędu miał możliwość zapoznania się z aktami sprawy celem sporządzenia i wniesienia skargi kasacyjnej. Złożenie wniosku o przywrócenie terminu do dokonania czynności, który to termin został przez stronę uchybiony, nie został obwarowany przymusem określony w art. 175 § 1 p.p.s.a. Oznacza to, że strona, która dowiedziała się o uchybieniu terminu może samodzielnie sporządzić i złożyć wniosek o przywrócenie uchybionego terminu. Obojętnym dla tej czynności jest fakt ustanowienia dla strony profesjonalnego pełnomocnika i momentu, w którym mógł on zapoznać się z aktami sprawy.
65. I OZ 833/12 postanowienie NSA W-wa 2012-11-13
Brak winy w uchybieniu terminu.
LEX nr 1247215
Kryterium braku winy, jako przesłanki możliwości przywrócenia terminu do dokonania czynności w postępowaniu sądowym wiąże się z obowiązkiem szczególnej staranności przy dokonywaniu tej czynności. O braku winy w uchybieniu terminu można więc mówić jedynie wtedy, gdy strona nie mogła usunąć przeszkody, nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku, w sposób uwzględniający obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony dbającej należycie o własne interesy.
66. I FZ 478/12 postanowienie NSA W-wa 2012-11-09
Wina a przywrócenie terminu.
LEX nr 1247083
1. Przywrócenie terminu ma charakter wyjątkowy i nie jest możliwe, gdy strona dopuściła się choćby lekkiego niedbalstwa.
2. Nieznajomość przepisów prawa nie może być przesłanką braku winy strony, tym bardziej, gdy wojewódzki sąd administracyjny nie zaniedbał obowiązku stosownego pouczenia.
67. I FZ 474/12 postanowienie NSA W-wa 2012-11-08
Brak należytego działania przedstawiciela osoby prawnej a przywrócenie terminu.
LEX nr 1247080
Nie można przyjąć, że uchybienie terminowi nastąpiło bez winy spółki, jeżeli przyczyną tego uchybienia było wyłącznie zachowanie osoby, którą spółka się posłużyła.
68. II FZ 872/12 postanowienie NSA W-wa 2012-10-22
Wyjazd wakacyjny jako przyczyna niedokonania w terminie czynności procesowej. Przywrócenie terminu.
LEX nr 1270065
Pod pojęciem braku winy rozumieć należy przeszkody zaistniałe niezależnie od strony, nie dające się przewidzieć zdarzenia nagłe, którym strona nie była w stanie zapobiec, a następnie usunąć ich skutków bez uchybienia terminom, do zachowania których była zobowiązania. Do takich zdarzeń w sposób oczywisty nie można zaliczyć wakacyjnego wyjazdu wypoczynkowego, tym bardziej, jeżeli był on przez stronę wcześniej zaplanowany.
69. II OZ 914/12 postanowienie NSA W-wa 2012-10-19
Uprawdopodobnienie braku winy w uchybieniu terminu.
LEX nr 1270357
Na stronie, która uchybiła terminowi do dokonania określonej czynności, wnoszącej o przywrócenie terminu, spoczywa obowiązek przytoczenia twierdzeń i wskazania takich okoliczności, z których wynika przekonanie strony o prawdziwości jej twierdzeń. Uprawdopodobnienie oznacza przy tym złagodzenie rygorów dowodowych odnośnie okoliczności usprawiedliwiających niedopełnienie czynności procesowej w terminie.
70. II FZ 811/12 postanowienie NSA W-wa 2012-10-18
Obowiązek uprawdopodobnienia braku winy w uchybieniu terminowi.
LEX nr 1270044
To na stronie składającej wniosek o przywrócenie terminu do dokonania danej czynności procesowej ciąży obowiązek uprawdopodobnienia braku jej winy w uchybieniu temu terminowi. Gdy strona nie podważa w sposób skuteczny prawidłowości doręczenia spornej przesyłki poleconej i nie wskazuje innych okoliczności, które mogłyby uprawdopodobnić brak jej winy w uchybieniu terminowi do uiszczenia wpisu sądowego, to brak jest podstaw do uwzględnienia jej wniosku.
71. II OZ 895/12 postanowienie NSA W-wa 2012-10-16
Wykazanie braku winy w uchybieniu terminu w przypadku reprezentowania strony przez
profesjonalnego pełnomocnika.
LEX nr 1252299
W przypadku, gdy strona jest reprezentowania przez profesjonalnego pełnomocnika, przy ustalaniu jej winy w niezachowaniu terminu należy mieć na uwadze działania pełnomocnika, gdyż ryzyko ujemnych skutków niestarannego zachowania profesjonalnego pełnomocnika procesowego obciąża stronę.
72. I OZ 643/12 postanowienie NSA W-wa 2012-10-09
Przesłanki przywrócenia terminu.
LEX nr 1269671
Przywrócenie terminu może mieć miejsce wtedy, gdy uchybienie terminu nastąpiło na skutek przeszkody, której strona nie była w stanie usunąć, nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku.
73. II OZ 828/12 postanowienie NSA W-wa 2012-10-02
Brak winy w uchybieniu terminu.
LEX nr 1252284
Z brakiem winy w uchybieniu terminu mamy do czynienia tylko w przypadku zaistnienia niezależnych od strony, która uchybiła terminowi i niemożliwych do przezwyciężenia okoliczności, z powodu których doszło do przekroczenia wyznaczonego przepisami prawa terminu.
74. II OZ 833/12 postanowienie NSA W-wa 2012-10-02
Mylne zrozumienie treści wezwania a brak winy w uchybieniu terminu.
LEX nr 1270281
Nawet mylne zrozumienie treści wezwania, w sytuacji gdy nie wynika to ze sposobu jego zredagowania, na skutek którego dana czynność nie została dokonana w terminie, nie stanowi o braku winy w uchybieniu terminu.
75. II GZ 333/12 postanowienie NSA W-wa 2012-09-28
LEX nr 1221358
W świetle art. 86 i 87 p.p.s.a. warunkiem przywrócenia uchybionego terminu do dokonania określonej czynności jest spełnienie łącznie następujących przesłanek: złożenie przez stronę wniosku o przywrócenie terminu w ciągu 7 dni od ustania przeszkody, która uniemożliwiła dochowanie terminu, dokonanie jednocześnie czynności, której w zakreślonym terminie nie dokonano, uprawdopodobnienie, iż uchybienie terminu nastąpiło bez winy strony oraz powstanie w wyniku uchybienia terminu ujemnych dla strony skutków procesowych.
76. I FZ 292/12 postanowienie NSA W-wa 2012-09-27
Brak awizo w skrzynce oddawczej jako podstawa przywrócenia terminu do złożenia wniosku o uzasadnienie.
LEX nr 1243857
Za okoliczność braku winy w uchybieniu terminu nie może być uznany powołany przez skarżącego fakt, że nie odebrał dwukrotnie awizowanej przesyłki zawierającej zawiadomienie o terminie rozprawy, a w konsekwencji, że nie wiedział o ogłoszonym wyroku, ponieważ w skrzynce oddawczej awizo nie było.
77.II OZ 803/12 postanowienie NSA W-wa 2012-09-21
Wniosek o ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika a bieg terminu złożenia zażalenia
na odmowę przywrócenia terminu.
LEX nr 1261131
Bez znaczenia jest, że złożenie zażalenia na postanowienie o odmowie przywrócenia terminu nie jest objęte przymusem adwokacko-radcowskim, jeżeli strona w sposób wyraźny wyraziła wolę występowania w postępowaniu przy udziale profesjonalnego pełnomocnika, jednocześnie skutecznie uprawdopodobniając, że nie posiada środków finansowych na ustanowienie pełnomocnika z wyboru.
78. II GZ 318/12 postanowienie NSA W-wa 2012-09-19
Ocena braku winy pełnomocnika w uchybieniu terminu.
LEX nr 1329143
Adwokat, radca prawny czy rzecznik patentowy podlega bardziej rygorystycznym kryteriom oceny w zakresie braku winy w uchybieniu terminu niż osoba fizyczna, występująca w charakterze pełnomocnika.
79. II FZ 823/12 postanowienie NSA W-wa 2012-09-17
LEX nr 1221341
Wina w uchybieniu terminu to również wina osób trzecich upoważnionych przez danego uczestnika postępowania do dokonania określonej czynności procesowej w postępowaniu. W sprawach, w których stronę reprezentuje profesjonalny pełnomocnik kryterium braku winy w uchybieniu terminu powinno być oceniane z uwzględnieniem miernika staranności wymaganego przy dokonywaniu czynności przez profesjonalnego pełnomocnika.
80. I FZ 284/12 postanowienie NSA W-wa 2012-09-13
Instytucja przywrócenia terminu w przypadku naruszenia przepisów o doręczeniu.
LEX nr 1261033
Instytucja przywrócenia terminu ma zastosowanie w tych wszystkich sytuacjach, gdy strona nie dokonała w terminie czynności. Wówczas nie kwestionując faktu bezskutecznego upływu terminu, strona wykazuje brak zawinienia w nieterminowym dokonaniu czynności. Natomiast w przypadku, gdy strona twierdzi, że termin nie rozpoczął swojego biegu, albowiem naruszono przepisy o doręczeniu, nie dokonując doręczenia pod prawidłowo zmienionym, w trybie art. 146 o.p. adresem, nie może być mowy o przywróceniu terminu. Nie można bowiem przywrócić terminu, który nie rozpoczął swojego biegu.
81. I FZ 272/12 postanowienie NSA W-wa 2012-09-12
Urlop wypoczynkowy a przywrócenie terminu.
LEX nr 1328987
Fakt przebywania na urlopie wypoczynkowym (nawet poza granicami kraju), nie stanowi przeszkody o charakterze nadzwyczajnym, która uniemożliwia podejmowanie czynności postępowania.
82. II OZ 737/12 postanowienie NSA W-wa 2012-09-12
Okoliczności uzasadniające brak winy w uchybieniu terminu.
LEX nr 1405280
Brak winy w uchybieniu terminu powinien być oceniany w kontekście wszystkich okoliczności konkretnej sprawy, w sposób uwzględniający obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony dbającej należycie o własne interesy i przy braniu pod uwagę także uchybień spowodowanych nawet niewielkim niedbalstwem. Przywrócenie terminu ma charakter wyjątkowy i może mieć miejsce tylko wtedy, gdy jego uchybienie nastąpiło wskutek przeszkody, której strona nie mogła usunąć, nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku.
83. I OZ 633/12 postanowienie NSA W-wa 2012-08-30
Brak winy w uchybieniu terminu.
LEX nr 1328375
Brak winy w uchybieniu terminu należy przyjąć wtedy, gdy zainteresowani nie byli w stanie pokonać przeszkody (usunąć) przy użyciu sił i środków normalnie dostępnych, nie ryzykując własnym bądź innych zdrowiem, życiem lub narażając siebie bądź innych na poważne straty majątkowe.
84. I OZ 601/12 postanowienie NSA W-wa 2012-08-30
LEX nr 1223856
W sytuacji, gdy wniosek o przywrócenie terminu został złożony po upływie roku od uchybionego terminu, a nie dotyczy przypadku wyjątkowego, jest niedopuszczalny i podlega odrzuceniu na podstawie art. 88 p.p.s.a.
85. I OZ 599/12 postanowienie NSA W-wa 2012-08-30
LEX nr 1223855
Złożenie skargi za pośrednictwem niewłaściwego organu jest przejawem nie tylko niestaranności pełnomocnika strony w prowadzeniu spraw, ale przede wszystkim niedbalstwa, co w żadnym wypadku nie może stanowić podstawy przywrócenia uchybionego terminu.
86. II GZ 254/12 postanowienie NSA W-wa 2012-08-07
Zawinienie pełnomocnika strony w uchybieniu terminu.
LEX nr 1332656
Zawinienie pełnomocnika strony w uchybieniu terminu nie stanowi przesłanki do przywrócenia terminu.
87. II OZ 630/12 postanowienie NSA W-wa 2012-07-25
LEX nr 1225749
W przypadku tygodniowego lub dwutygodniowego, nawet zaplanowanego wyjazdu za granicę, nie jest niedbalstwem nieupoważnienie nikogo go odbioru przesyłek nadanych w sposób szczególny, tj. między innymi korespondencji sądowej, czy też ustanowienie pełnomocnika do doręczeń.
88. I GZ 132/12 postanowienie NSA W-wa 2012-07-18
Obowiązek uprawdopodobnienia okoliczności wyłączających winę w uchybieniu terminu.
LEX nr 1332306
Błąd w skierowaniu skargi (niezgodnie z pouczeniem zawartym w zaskarżonej interpretacji) stanowi wyraz braku staranności i nie może być postrzegany jako przeszkoda od strony niezależna i trudna do przezwyciężenia.
89. I GZ 131/12 postanowienie NSA W-wa 2012-07-12
LEX nr 1225519
Wyjaśnienia skarżącego, że żona nie dostarczyła mu bezpośrednio korespondencji sądowej po jej odebraniu, gdyż skarżący nie utrzymuje z nią najlepszych stosunków nie mogą być traktowane, jako przesłanka wyłączająca winę skarżącego w niedochowaniu terminu do uiszczenia wpisu sądowego w rozumieniu art. 87 § 2 p.p.s.a.
90. I I GZ 230/12 postanowienie NSA W-wa 2012-07-11
LEX nr 1225713
Instytucja przywrócenia terminu ma na celu usunięcie ujemnych następstw procesowych wynikłych wskutek uchybienia terminu procesowego, gdy strona nie ponosi winy w uchybieniu. Takie przywrócenie uchybienia terminu prowadzi do stworzenia sytuacji, w której uchybiony termin dla dokonania określonej czynności rozpoczyna swój bieg na nowo, a jego przywrócenie należy do kompetencji sądu.
91. I OZ 450/12 postanowienie NSA W-wa 2012-06-27
Okoliczności uzasadniające przywrócenie terminu do dokonania czynności w postępowaniu sądowoadministracyjnym.
LEX nr 1239484
1. Ubóstwo mogłoby być przesłanką uzasadniającą przywrócenie terminu wyłącznie w sytuacji, gdyby strona uprawdopodobniła, iż brak środków finansowych uniemożliwił jej dokonanie konkretnej czynności (np. brak środków na znaczek pocztowy na list w którym strona chciałby nadać skargę do sądu).
2. Powoływanie się na nieznajomość przepisów prawa w zakresie sposobu i terminu wniesienia skargi nie stanowi podstaw uwzględnienia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi. Nieznajomość prawa nie jest okolicznością uzasadniającą przywrócenie terminu.
92. II OZ 534/12 postanowienie NSA W-wa 2012-06-26
Choroba jako uzasadnienie wniosku o przywrócenie terminu do dokonania czynności w
postępowaniu sądowoadministracyjnym.
LEX nr 1405306
Samo przedstawienie zaświadczenia lekarskiego nie może być jedyną okolicznością uzasadniającą pozytywne rozpoznanie wniosku i przywrócenie terminu do dokonania czynności, której skarżący uchybił.
93. II GZ 214/12 postanowienie NSA W-wa 2012-06-26
Brak winy w uchybieniu terminu przez pełnomocnika na gruncie p.p.s.a.
LEX nr 1334144
Pełnomocnik nie ma obowiązku wcześniejszego sporządzenia i nadania skargi w celu zabezpieczenia się przed wystąpieniem potencjalnych, niemożliwych do przewidzenia późniejszych okoliczności, które mogłyby uniemożliwić mu dokonanie tych czynności w terminie. Z kolei możliwość skorzystania z pomocy osób trzecich przy czynności nadania skargi nie ma znaczenia w sytuacji, gdy z powodu nagłej choroby pełnomocnik strony nie mógł tej skargi sporządzić przed upływem ustawowego terminu.
94. I FZ 184/12 postanowienie NSA W-wa 2012-06-14
Możliwość przywrócenia terminu na wniosek strony w postępowaniu
sądowoadministracyjnym. Uprawdopodobnienie okoliczności wskazujących na brak winy
w uchybieniu terminu.
LEX nr 1331462
Nawet od profesjonalnego pełnomocnika nie można wymagać bezwzględnego obowiązku wyegzekwowania od jego mocodawcy danego zachowania w celu terminowego dokonania danej czynności procesowej, zwłaszcza w sytuacji, gdy sam skarżący powołuje się na niezależną od niego przeszkodę uniemożliwiającą mu wykonanie wezwania sądu w stosownym terminie.
95. I FZ 187/12 postanowienie NSA W-wa 2012-06-14
Możliwość przywrócenia terminu w postępowaniu sądowoadministracyjnym.
LEX nr 1331463
Jeśli strona powołuje się na niezależną (w jej ocenie) od niej przeszkodę, uniemożliwiającą jej zebranie funduszy w stosownej kwocie w terminie określonym w wezwaniu do usunięcia braków formalnych skargi, to sąd rozstrzygając w zakresie wniosku o przywrócenie tego terminu powinien także zbadać, czy po stronie skarżącego wystąpiła przesłanka braku winy w uchybieniu terminowi.
96. II GZ 180/12 postanowienie NSA W-wa 2012-06-06
Wyjazd służbowy osoby upoważnionej do reprezentowania strony a wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi.
LEX nr 1230560
Planowany wyjazd służbowy osób upoważnionych do reprezentowania stowarzyszenia, nie stanowi usprawiedliwionej przyczyny uchybienia terminu do wniesienia skargi.
97. I GZ 90/12 postanowienie NSA W-wa 2012-05-29
Stan zdrowia jako przesłanka wskazująca na brak winy.
LEX nr 1295802
Stan zdrowia nie może zostać uznany za przesłankę wskazującą na brak winy w uchybieniu terminowi, jeżeli poza wskazaniem na problemy zdrowotne strona nie poparła ich dokumentami pochodzącymi od lekarza czy instytucji służby zdrowia, które wskazywałyby na wpływ stanu zdrowia na codzienną egzystencję i możliwość podejmowania czynności, w tym czynności związanych z prowadzonym postępowaniem administracyjnym i sądowym.
98. I OZ 363/12 postanowienie NSA W-wa 2012-05-24
Uchybienie terminowi do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku.
LEX nr 1295830
Sam fakt przyznania skarżącemu prawa pomocy i ustanowienia pełnomocnika z urzędu już po terminie do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku nie przesądza o zasadności złożonego przez wyznaczonego pełnomocnika, z uchybieniem terminu, wniosku w tym względzie.
99. I OZ 355/12 postanowienie NSA W-wa 2012-05-23
Skuteczność wniosku o przywrócenie terminu - przesłanki.
LEX nr 1336505
Warunkiem skuteczności wniosku o przywrócenie uchybionego terminu jest łączne spełnienie przesłanek ustanowionych w przepisach art. 86 i art. 87 p.p.s.a.: uprawdopodobnienie przez stronę braku winy w uchybieniu terminu (art. 86 § 1 i art. 87 § 2), spowodowanie przez uchybienie terminu ujemnych skutków dla strony (art. 86 § 2), dochowanie terminu do wniesienia wniosku (art. 87 § 1), dopełnienie uchybionej czynności (art. 87 § 4).
100. I OZ 321/12 postanowienie NSA W-wa 2012-05-22
Zły stan zdrowia jako przesłanka przywrócenia terminu do dokonania czynności
procesowej.
LEX nr 1336479
Co do zasady zły stan zdrowia nie stanowi w każdym przypadku przesłanki przywrócenia terminu do dokonania danej czynności procesowej. Ma on natomiast znaczenie w sytuacji, gdy rzeczywiście uniemożliwił stronie zachowanie terminu do jej dokonania, a więc obiektywnie miał wpływ na niedochowanie przez nią terminu.